Modern çağın yol açtığı değerli problemlerden biri; tükenmişlik sendromu! Günlük ömrün çok koşuşturmacasında; çok iş yükünden ‘hayır’ diyememeye ve hudut koymada zahmet çekmeye, ekonomik zorluklardan mükemmeliyetçi kişilik yapısına dek bir çok faktör kişinin kendini tükenmiş hissetmesine yol açabiliyor.
Günümüzde ağır rekabet şartları ve gelişen teknolojinin de tesiriyle işyerinde ve meskende uzun çalışma saatleri, ekonomik ezalar, toplumsal güvenlikle ilgili üzücü haberler ya da toplumsal medyada insanların daima eğlendiği, keyifli olduğu, tatil yaptığı ütopik hayatların gerçekliğine dair yanılsamalar üzere çok sayıda etken kişinin fizikî, zihinsel ve ruhsal olarak yıpranıp kendini tükenmiş hissetmesine neden olabiliyor.
İlk defa 1974 yılında Psikolog Freudenberger tarafından kullanılan tükenmişlik kavramı son 50 yıldır epey yaygın bir araştırma konusu olmakla birlikte, günümüz şartlarında görülme sıklığı süratle artmaktadır. Bireyin olağan koşullarda profesyonel hayattaki mesleğinden, arkadaşlıklarından yahut ailesindeki toplumsal etkileşimlerinden aldığı keyfi azaltan, kendini başarısız ve kıymetsiz görmesine neden olan tükenmişlik sendromu tıbbi bir teşhis olmasa da önemli ve kesinlikle profesyonel ruhsal dayanak almayı gerektiren bir sıkıntıdır.
Tükenmişlik sendromu bireyin bağışıklık sistemini zayıflatabilir ve kişiyi soğuk algınlığı, grip ya da uykusuzluğa karşı daha hassas hale getirebilir. Uzun mühlet tedavi edilmeden ilerlemesine müsaade verilirse alkol bağımlılığından depresyona, diyabetten kalbe dek çok önemli fizikî yahut ruhsal meselelere yol açabilir.
Psikiyatri Uzmanı Dr. Nagihan Günal, tükenmişlik sendromunun kıskacında olup olmadığınızı anlamanızı sağlayacak 10 soruluk test hazırladı.
10 SORUDA TÜKENMİŞLİK TESTİ
Aşağıdaki 10 soruluk testte, cevaplarınızın 5 ve üzeri ‘evet’ olması, tükenmişlik sendromu yaşadığınız manasına gelebilir. Tükenmişlik sendromu zaten geçebilen bir durum değildir, kesinlikle ruhsal olarak dayanak almanız gerekir.
İşte 10 soru;
1- Kapana kısılmış üzere hissediyor musunuz?
2- Çaresiz hissediyor musunuz?
3- Hüzünlü, kederli ya da depresif hissediyor musunuz?
4- Ümitsizlik duyuyor musunuz?
5- Bıkkınlık hissediyor musunuz?
6- Kıymetsiz ve başarısız biri üzere hissediyor musunuz?
7- Beşerler tarafından hayal kırıklığına uğratılmış hissediyor musunuz?
8- Fizikî olarak hastalıklı hissediyor musunuz?
9- Yorgunluk hissediyor musunuz?
10- Uyumada zorluk çekiyor musunuz?
Baş ağrısından kalp hastalıklarına…
Tükenmişlik sendromu yaşayanlar kendilerini daima yorgun hatta bitkin, tükenmiş hissediyor. Baş ağrısı, karın ağrısı, iştahta yahut uykuda düzensizlik, duygudurumda değişiklikler, bilhassa dertli ya da umutsuz hissetme en sık yaşanan belirtileridir. Bunun sonucu olarak bireyler, toplumsallaşmayı ve arkadaşlarına, aile üyelerine ya da iş arkadaşlarına güvenmeyi bırakarak izolasyona yönelebilirler.
Hayata karamsar bakıp kendilerini çaresiz hissedebilirler. Tıpkı öbür kronik gerilim cinsleri üzere tükenmişlik sendromu da bireyin bağışıklık sistemini zayıflatabilir ve soğuk algınlığı, grip ya da uykusuzluğa karşı daha hassas hale getirebilir. Uzun mühlet tedavi edilmezse ilerleyerek alkol-madde bağımlılıkları, depresyon, kalp hastalığı ve diyabet üzere önemli fizikî yahut ruhsal hastalıklara yol açabilir.
Tükenmişlik sendromundan korunmak için önlemler
– İş yükünüzü ve sorumluluğunuzu paylaşın, molalar verin.
– Keyif aldığınız aktiviteleri sürdürün, yeni eğlenebileceğiniz aktiviteler bulun.
– Ailenizle ve sevdiklerinizle daha fazla vakit geçirin, toplumsal etkileşimleri artırın.
– Mesai saatleri dışında odağınızı işten uzaklaştırın.
– Zorlandığınızda, gerilim yükünüz arttığında ya da duygusal bir zorlanma yaşıyorsanız yardım istemekten çekinmeyin.
– Beslenme ve uyku rutininizi oluşturun; sağlıklı beslenin, abur-cubur atıştırmalıklardan kaçının ve geceleri kesinlikle 6-8 saat uyuyun.
– Haftada 3-4 gün kesinlikle idman yapın.
– Sigara ve alkolden uzak durun.
– Gerekirse problemleriniz ilerlemeden ruhsal takviye alın.