Trump’ın derdi bu mu: Kuzey Kutbu’nda ABD Rusya’dan geri kaldı
ABD Başkanı Donald Trump’ın Kuzey Kutbu’ndaki Amerikan varlığını genişletmek için Danimarka’dan Grönland’ı satın almayı önermesi, dünyanın dikkatini bölgeye çekti. Bilim insanlarının gezegenin kalanından 4 kat daha süratli ısındığını belirttiği Kuzey Kutbu, deniz buzları eridikçe global nakliyeye açılıyor. Bölge, yalnızca ticari rekabetin değil mümkün bir NATO-Rusya çatışmasının da savaş alanı olma potansiyeline sahip. Ayrıyeten ABD’nin en büyük ticari rakibi Çin, müttefiki Rusya aracılığıyla bölgedeki askeri ve sivil varlığını artırıyor.
BÖLGENİN HÂKİMİ RUSYA
Wall Street Journal gazetesinin bölgeyle ilgili tahlili, Rusya’nın son yıllarda bölgedeki değişimi kıymetlendirme konusunda ABD’den daha süratli davrandığına işaret ediyor. Buzların giderek kuzeye çekilmesiyle ticari gemiler için yeni ulaşım sınırları ortaya çıkıyor. Örneğin Kuzey Denizi üzerinden Şanghay (Çin) ile Rotterdam (Hollanda) ortasındaki seyahat, Süveyş Kanalı’ndan yapılan seyahatten yaklaşık iki hafta daha kısa sürüyor ve daha az maliyetli oluyor. Kutup bölgesindeki hâkimiyetini güçlendiren Rusya, 2014 yılında Kuzey Denizi rotasında 631 gemi kullanırken, bu sayının 2024 itibariyle 1300’ün üzerine çıktığı görülüyor. Kanada’nın ‘Kuzeybatı Geçişi’ isimli tıpkı rotası üzerinden Çin’e giden ticari gemiler ise 2014’te sıfır, 2024’te ise sırf 18. ABD’nin bölgede ağır konteyner gemilerine mesken sahipliği yapacak derin su limanı da bulunmuyor. Rusya bölgede birçok nükleer güçle çalışan 30’dan fazla buz kırıcı gemi kullanırken, ABD’nin ise toplamda sırf 3 buz kırıcı gemisi bulunuyor.
OLASI ÇATIŞMA BÖLGESİ
Sovyet devrinden kalma Arktik üslerini son yıllarda yine açan Rusya, askeri alanda da ABD’nin önünde. 1958’de kıtayı Sovyet saldırısına karşı savunmak için kurulan ortak ABD-Kanada komutanlığı ‘Norad’ yeniliğini yitirmiş durumda. Buna rağmen Rusya, Çin’le birlikte bölgeye ABD’nin mevcut sensörlerini altüst edebilecek yeni füzeler konuşlandırıyor. Rusya’nın Kuzey Filosu Kumandanı Aleksandr Moiseyev’in “Kutuplar, gelecekte muhtemel çatışmaların yaşanabileceği bir bölgedir” sözleri, mümkün bir Rusya-NATO çatışmasının yeni alanına işaret ediyor.
DOĞAL KAYNAKLARA ERİŞİM
Trump’ın “Ulusal güvenlik için muhtaçlığımız var” dediği Kuzey Kutbu adası Grönland askeri olarak stratejik bir pozisyona sahip olmasının yanı sıra akıllı telefonlardan savaş uçaklarına kadar pek çok yerde kullanılan ham minerallerin yataklarına konut sahipliği yapıyor. Eriyen deniz buzu, bu kritik minerallere erişimi kolaylaştırıyor. Rusya’nın bölgeden elde ettiği gelir gayrisafi yurtiçi hasılasının (GSYİH) yaklaşık yüzde 10’una katkıda bulunuyor. ABD eyaleti Alaska’nın ülkenin GSYİH’sine katkısı ise sadece yüzde 0.2.
