Şuruplar, ilaçlar, vitaminler arasında gözden kaçıyor! Burun yıkama solüsyonları semptomlarının süresini kısaltıyor, viral yükü azaltıyor
Soğuk algınlığı, grip nezle üzere teneffüs yollarımızı etkileyen hastalıklarda burnumuz tıkanır, dolar ve nefes alışımız zorlaşır. Kendimizi daha güzel hissetmek için vitaminler alıyor, burun spreyi kullanıyor, öksürük şurubu içiyor, ağrı kesicilere sarılıyoruz lakin burun temizleme solisyonları gözümüzden kaçırıyoruz.
Bu uygulama binlerce yıl evvel Hindistan’da çaydanlık halindeki bir aygıt kullanılarak başlamış ve günümüze kadar gelmiştir.
Sosyal medyada bilhassa bebek ve çocuklara yapılan burun yıkama uygulamaların görüntüleri sıklıkla karşımıza çıkıyor fakat pek çok yetişkin kendisi için de tıpkı süreci uygulamayı aklından bile geçirmiyor. Nazal irrigasyon, mukus üzere burundaki başka kalıntıların temizlenmesine yardımcı olmak, nazal yolu nemlendirmek ve soğuk algınlığından kaynaklanan şişliği azaltmaya, soğuk algınlığı semptomlarının daha çabuk güzelleşmesine yardımcı oluyor.
Cleveland’daki Lerner Tıp Fakültesi’nde Yrd. Prof. Erica Orsini, soğuk algınlığı için kullanılan ilaçların ve Nasal irrigasyonların aktifliğini Washington Post’taki köşesine taşıdı.
Gerçekten işe yarayan bir soğuk algınlığı ilacı var mı?
“Soğuk algınlığı için reçetesiz satılan pek çok ilaç var lakin kimileri değerli riskler taşıyor ve aktiflikleri şüphelidir.” diyen Erica Orsini, soğuk algınlığı ilaçların, mürver üzere tanınan bitkisel desteklerin aktifliğinin hâlâ tartışmalı olduğunu söyledi.
Erica Orsini, eczanelerde öksürük şurupları, burun damlaları ve soğuk algınlığı ilaçları ortasında gizlenmiş burun temizleme solüsyonlarının yani Nazal irrigasyon sürecinin nitekim yardımcı olabilecek düşük riskli bir tedavi olduğunu söyledi.
Nazal irrigasyon nedir?
Nazal irrigasyon, mukus ve burun içindeki kalıntıların temizlenmesine yardımcı olmak, nazal yolu nemlendirmek ve soğuk algınlığından kaynaklanan burun içindeki şişliği azaltmak için nazal pasajların tuzlu su ile durulanması uygulamasıdır. Teneffüs yolu enfeksiyonları ve hatta alerjiler de dahil olmak üzere burun tıkanıklığı semptomları için en uygun tedavilerden biridir. Sinüs sıhhati konusunda önde gelen kaynak olan Amerikan Kulak Burun Boğaz Akademisi tarafından tavsiye edilmektedir.
Bu bahiste yapılan küçük çaplı araştırmalar, nazal irrigasyonun semptomları hafifletmekten daha fazlasını yapabileceğini düşündürüyor. Burun içindeki soğuk algınlığı virüsü düzeylerini azaltarak soğuk algınlığı semptomlarının mühletini kısaltabilir lakin bu bulguların daha kesin olması için daha büyük çalışmalarla desteklenmesi gerekir.
Nazal irrigasyon nasıl uygulanır?
Daha evvel nazal irrigasyonu denemediyseniz, kullanması biraz tuhaf gelebilir. Burun yıkama kitlerinin içinden bir sıkma şişesi, steril, damıtılmış su; karbonat ve tuz karışımı vardır. Bunun birebirini siz de hazırlayabilirsiniz. (Tuzlu su çözeltisi oluşturmak için yaklaşık 3 çay kaşığı iyotsuz tuz ve 1 çay kaşığı karbonatı karıştırın. Bu karışımdan 1 çay kaşığı alın ve 1 bardak suda eritin.)
Bir lavabonun önünde başınızı yana yanlışsız eğin ve sıkma kabının içine çözeltiden ekleyin ve üst burun deliğinizden dökün. Ağzınızı hafif aralayarak sakin bir biçimde nefes almaya devam edin. Tuzlu su çözeltisi burun kanallarınıza ve sinüslerinize dolacak, nazal septumun gerisinden geçecek ve alt burun deliğinizden lavaboya çıkacaktır. Birebir süreci öteki burun deliğinize de uygulayın. İşiniz bittiğinde, mukusu ve fazla tuzlu suyu temizlemek için yavaşça sümkürün.
Nazal irrigasyon nasıl çalışır?
Nazal irrigasyon, çeşitli sistemler yoluyla soğuk algınlığı semptomlarını hafifletebilir. Soğuk algınlığı sırasında sinüslerinizdeki mukus üreten hücreler çok hızlanır. Çok mukus burun kanallarını tıkar ve burun kanallarında bulunan ve ritmik atışları ziyanlı soğuk algınlığı virüslerini temizleyen tüy gibisi hücrelerin fonksiyonunu azaltır. Tuzlu su ile nazal irrigasyon, mukus molekülleri ortasındaki bağları çözerek mukus paklığını teşvik eder.
Nazal irrigasyonu ne sıklıkta yapmalısınız?
Araştırmacılar nazal irrigasyon için ülkü bir sıklık belirlememiş lakin nazal irrigasyon üzerine yapılan birtakım çalışmalarda günde iki ila dört sefer ortasında bir sıklık test edilmiştir. Fakat rastgele bir rahatsızlık hissedilirse yahut burunda kanama üzere bir durum yaşarsanız kullanımına orta verilebilir.
Burun irrigasyonunun her vakit kaynatılmış, sterilize edilmiş yahut damıtılmış su ile yapılması kritik ehemmiyet taşır. İçilmesi inançlı olsa da musluk suyu “beyin yiyen amip” Naegleria fowleri üzere mikroplar içerir ve kullanmadan evvel kaynatılmadığı sürece burun irrigasyonu için kullanılmamalıdır. Nazal irrigasyon aygıtınızı kullanımlar ortasında her vakit sabun ve suyla uygunca temizlemeyi unutmayın.
Burun irrigasyonundan ne vakit kaçınılmalıdır?
Kulak enfeksiyonunuz varsa yahut burun kanallarınız büsbütün tıkalıysa, burun irrigasyonu yapmamalısınız. Burun kanaması riski yüksek olanlar, burun yıkamanın risklerini ve yararlarını tabipleriyle birlikte değerlendirmelidir. Kimi doğum kusurları da dahil olmak üzere burun yıkamadan kaçınılması gereken daha az yaygın birkaç durum daha vardır, fakat genel olarak birçok insan bunu inançla uygulayabilir. Ancak küçük bebeklerde denemeden evvel dikkatli olun: Çocuklarda nazal irrigasyonun yararlarını gösteren deliller olsa da, 9 aylıktan küçük bebekler için bir doktora danışın.
Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzm. Dr. Murat Arslanhan, nazal irrigasyonun yetişkinlerde soğuk algınlığı ve grip üzere üst teneffüs yolu enfeksiyonlarının semptomlarını hafifletmede tesirli bir sistem olarak kabul edildiğini, araştırmaların nazal irrigasyonun burun tıkanıklığını ve akıntısını azaltabileceğini, mukusu incelterek burun pasajlarını temizlemeye yardımcı olduğunu ve sinüslerin drenajını güzelleştirebileceğini gösterdiğini belitti.
2015 yılında yapılan bir çalışma, nazal irrigasyonun soğuk algınlığı semptomlarını hafifletmede tesirli olduğunu ve bireylerin daha az ilaç kullandığını göstermiştir. 2007’de yapılan öbür bir araştırma ise kronik sinüzitli hastalarda tertipli nazal irrigasyonun hayat kalitesini artırdığını ve sinüzit semptomlarını azalttığını ortaya koymaktadır.
Kaynak: KBB Uzmanı Dr. Murat Arslanhan
Dr. Murat Arslanhan, yetişkinlerde nazal irrigasyonun yararlarını sıraladı:
1. Burun Tıkanıklığının Azaltılması: Tuzlu su çözeltisi, burun içindeki mukusu temizleyerek tıkanıklığı hafifletir.
2. Enfeksiyon Riskinin Azaltılması: Burnun içindeki alerjenleri, bakteri ve virüsleri temizleyerek enfeksiyon
riskini azaltabilir.
3. Sinüs Ağrısını Hafifletme: Sinüslerdeki basıncı azaltarak baş ve yüz ağrısını hafifletebilir.
4. Semptomların Müddetini Kısaltma: Soğuk algınlığı ve grip müddetince semptomların daha süratli güzelleşmesine yardımcı
olabilir.
5. Uyku Kalitesini Artırma: Daha rahat nefes almayı sağladığı için uyku kalitesini artırabilir.
BİR TÜRLÜ GEÇMEYEN GENİZ AKINTISINA DEVA OLUR MU?
Dr. Murat Arslanhan, nazal irrigasyonun geniz akıntısını denetim etmede ekseriyetle inançlı ve tesirli bir usul olduğunu lakin bu durumun altında yatan nedeni öğrenmek için bir hekimden görüş almak gerektiğinin altını çizdi.
“Geniz akıntısı, burun ve sinüslerde biriken mukusun boğazın ardına gerçek akması durumudur. Bu durum, bilhassa alerjiler, kronik sinüzit, enfeksiyonlar yahut burun içindeki irritanlardan kaynaklanıyorsa, nazal irrigasyon rahatlama sağlayabilir.” diyen Arslanhan, tuzlu su çözeltisine çok az ölçüde karbonat eklemenin de yararlı olabileceğini lakin bunun da tekrar doktora istişareden yapılmaması gerektiğini hatırlattı.
Arslanhan, şayet geniz akıntınız uzun müddettir geçmiyor ve eşlik eden öbür semptomlarınız varsa (örneğin berbat koku, ağrı, ateş vb.), sinüzit yahut diğer bir enfeksiyonun kelam konusu olabileceğini kelamlarına ekledi ve nazal irrigasyonun geniz akıntısına yararlarını şöyle sıraladı:
1. Mukusu Temizler: Tuzlu su çözeltisi, burun ve sinüslerdeki kalın mukusu incelterek geniz akıntısını azaltabilir.
2. Alerjenleri ve İrritanları Uzaklaştırır: Polen, toz, duman üzere alerjen ve irritanların burundan temizlenmesine yardımcı olur.
3. Enflamasyonu Azaltır: Tuzlu su, burun mukozasının iltihabını azaltarak mukus üretimini denetim altına alabilir.
4. Burun geçişlerini nemlendirir: Kuruluk nedeniyle artan mukus üretimini azaltabilir ve burun içini nemli meblağ.
SOĞUK ALGINLIĞI SEMPTOMLARININ MÜHLETİNİ KISALTIYOR
Nazal irrigasyonun soğuk algınlığı sırasında burun ve sinüslerdeki virüs düzeylerini azaltabileceği ve
semptomların mühletini kısaltabileceği konusunda araştırmaların olduğunu belirten Arslanhan, bu tesirin arkasındakimekanizmayı şu sözlerle anlattı:
1. Virüslerin mekanik temizlenmesi: Soğuk algınlığına neden olan virüsler (genellikle rinovirüsler) burun mukozasına yapışarak çoğalır. Tuzlu su çözeltisi, burundaki virüs partiküllerini fizikî olarak temizleyerek viral yükü azaltır. Bu, bağışıklık sisteminin enfeksiyonu daha tesirli bir halde denetim etmesine yardımcı olur.
2. Mukusu inceltme ve akışı artırma: Soğuk algınlığı sırasında burun mukozası şişer ve mukus üretimi artar. Bu mukus hem virüsleri hem de toksinleri barındırabilir. Nazal irrigasyon mukusu incelterek burnun doğal temizlenme düzeneğini takviyeler.
3. Enflamasyonu azaltma: Tuzlu su, burun mukozasındaki irritasyonu yatıştırır ve inflamasyonu azaltır. Enflamasyonun azalması, burun tıkanıklığını hafifletir ve burun boşluklarının açık kalmasını sağlar.
4. Alerjen ve irritanların uzaklaştırılması: Şayet soğuk algınlığı alerjilerle birleşmişse, nazal irrigasyon alerjenleri de temizleyerek burun mukozasının daha sağlıklı bir biçimde çalışmasını sağlar.
5. Mukosiliyer aktivitenin desteklenmesi: Burnun iç yüzeyinde bulunan tüylü hücreler, mukusu ve içindeki partikülleri temizlemekle vazifelidir. Nazal irrigasyon, bu tüylerin hareketini artırarak doğal temizleme sistemini hızlandırır.
2019’da yapılan bir çalışma, soğuk algınlığı olan bireylerde nazal irrigasyonun semptomları hafiflettiğini, burun akıntısı ve tıkanıklığını azalttığını, ayrıyeten semptom mühletini kısalttığını göstermiştir. Bu çalışmada nizamlı irrigasyonun viral yükü düşürdüğü belirtilmiştir. Öteki bir çalışmada da nazal irrigasyonun hem akut hem de kronik sinüzitlerde enfeksiyon denetimini desteklediğini ve teneffüs yollarını temizlediğini vurgulamıştır.
DAHA AZ İLAÇ KULLANIMI İLE DÜZGÜNLEŞME SÜRECİNİ DESTEKLİYOR
Nazal irrigasyonun, semptomların müddetini kısaltmanın yanı sıra daha az ilaç kullanımıyla düzgünleşme sürecini destekleyen doğal bir metot olduğunu belirten Arslanhan, tekrar de şayet semptomlar şiddetliyse yahut öbür komplikasyonlar varsa bir doktora danışmak değerine dikkat çekti.
Nazal irrigasyon uygulamanın rastgele bir riski var mı?
Nazal irrigasyon ekseriyetle inançlı bir prosedür olsa da yanlışsız halde uygulanmadığında kimi riskler taşıyabilir. Yanlış teknik, hijyen kurallarına uyulmaması yahut çok kullanım durumunda kimi meselelerle karşılaşmak da ihtimal dahilindedir.
1. Enfeksiyon riski: Steril olmayan su kullanılması yahut yetersiz temizlenmiş sulama aygıtları bakteriyel, fungal ya da ender durumlarda parazitik enfeksiyonlara neden olabilir. Bilhassa Naegleria fowleri üzere tehlikeli bir amip, musluk suyunda bulunabilir ve beyne ulaşarak çok ender de olsa ölümcül enfeksiyona yol açabilir. Bu nedenle olabilecek riskler göz önünde bulundurulmalı, hijyen kurallarına dikkat etmeli ve kuşkulu durumlarda kesinlikle bir doktora danışılmalıdır.
2. Orta kulak enfeksiyonu: Çok fazla basınç uygulandığında suyun burun boşluğundan östaki tüpüne geçmesi ve burada enfeksiyon oluşturması mümkündür.
3. Mukozanın tahrişi: Çok sık nazal irrigasyon yapmak yahut yanlış tuz oranı kullanmak burun mukozasını tahriş edebilir. Bu, burun kuruluğuna yahut yanma hissine yol açabilir.
4. Burun kanamaları: Nazal irrigasyonun yanlış uygulanması, bilhassa kuru ya da hassas bir burun mukozasında kanamalara neden olabilir.
5. Mukosiliyer işlevin bozulması: Çok sık kullanım, burnun doğal savunma düzeneğini zayıflatabilir ve mukosiliyer işlevin tesirini azaltabilir.
6. Yanlış kullanım nedeniyle teneffüs zahmeti: Çözeltinin genze yahut boğaza kaçması rahatsızlık hissine ya da süreksiz teneffüs zahmetine neden olabilir.
