SANTORİNİ YANARDAĞI EN SON NE ZAMAN PATLADI? | Santorini Yanardağı patladı mı, aktif mi, patlarsa ne olur ve hangi iller etkilenir? İşte Santorini Yanardağı haritadaki konumu!

Ege Denizi’nde, Yunanistan’ın 200 km güneydoğusunda yer alan volkanik adalar kümesi olan Santorini Yanardağı bölgede yaşanan sarsıntılarla yine kendisini hatırlattı. Ege Denizi Santorini Adası açıklarında 28 Ocak’tan bu yana meydana gelen sarsıntılar sonrası tüm dünyanın gözü adaya ve ada açıklarında bulunan yanardağa çevrildi. 2021 yılında bölgede son periyotta artan sismik faaliyetlerin olduğu gözlenmiş hareketlilik daha sonra sona ermişti. Arkeolojik bulgulara nazaran birinci defa yaklaşık 2,5 milyon yıl evvel patladığı varsayım edilen ve faaliyetlerini bugüne kadar sürdüren Santorini yanardağında en son 1950 yılında büyük bir volkan patlaması olmuştu. Pekala, Santorini Yanardağı patlarsa ne olur? Santorini Yanardağı etkin mi? İşte, o hususlar hakkında detaylı bilgiler.

SANTORİNİ YANARDAĞI PATLAYACAK MI?

Yunan meslektaşlarının son 10 yılda Ege Denizi altındaki faylarla ilgili yaptığı yayınlara da değinen Prof. Dr. Hasan Sözbilir, şunları söyledi:

“Santorini kuzeyinde, Santorini-Amorgos fay sisteminin varlığını ortaya çıkarmış ve bu fay sistemi boyunca kıymetli bir aktivitenin olacağını ve bu aktivitenin etkin volkanizma ile bağlı olabileceğini belirtmişlerdir. Geçen yıl yapılan bir çalışmada da 9 Eylül 1956 yılında meydana gelen 7.5 büyüklüğündeki ve 25 kilometre odak derinliğindeki Amorgos zelzelesinin deniz tabanında 75 kilometre uzunluğunda yüzey kırığı geliştirdiği ve yakın adalarda tsunamiye neden olduğu anlaşılmıştır. Kayıtlarda 1956 sarsıntısından yalnızca 13 saniye sonra odak derinliği 45-90 kilometre olan ve büyüklüğü 6 ila 7.2 olan 2’nci bir sarsıntı daha meydana geldiği bilinmektedir. Bu sarsıntılarda Santorini ve Amorgos’ta 3 bin 200 binanın hasar gördüğü ve 54 kişinin can verdiği kayıtlardan anlaşılmaktadır. Son günlerde ocak sonu, şubat başında meydana gelen zelzeleler de Santorini-Amorgos fayı ve bu fayın yakın etrafındaki fayların tetiklendiği anlaşılmaktadır. 1956 yılında Amorgos fayının kırıldığını düşündüğümüzde son bir haftadır meydana gelen sarsıntıların magmatik kaynaklar ve hidrotermal aktivite nedeniyle tetiklenmiş zelzeleler oldukları ve yeni bir volkanik aktivite başlangıcını gösterdiği kabul edilebilir. Bu nedenlerle, bölgedeki Anafi-Astypalea fay sistemi, Los fay sistemi ve Kinairos fayının yakın gelecekte yıkıcı zelzele üretme ihtimali yüksek görünmektedir”

SANTORİNİ YANARDAĞI EN SON NE VAKİT PATLADI?

Arkeolojik bulgulara nazaran birinci sefer yaklaşık 2,5 milyon yıl evvel patladığı kestirim edilen ve faaliyetlerini bugüne kadar sürdüren Santorini yanardağında en son 1950 yılında büyük bir volkan patlaması olmuştu.

Ancak Santorini Yanardağı’ndaki en büyük patlama M.Ö 1600’lerde meydana gelmişti. Patlama nedeniyle Antik Minos Uygarlığı sona ermiştir.

Kayıtlarda 1956 zelzelesinden yalnızca 13 saniye sonra odak derinliği 45-90 kilometre olan ve büyüklüğü 6 ila 7.2 olan 2’nci bir zelzele daha meydana geldiği bilinmektedir. Bu sarsıntılarda Santorini ve Amorgos’ta 3 bin 200 binanın hasar gördüğü ve 54 kişinin can verdiği kayıtlardan anlaşılmaktadır. Son günlerde ocak sonu, şubat başında meydana gelen zelzeleler de Santorini-Amorgos fayı ve bu fayın yakın etrafındaki fayların tetiklendiği anlaşılmaktadır. 1956 yılında Amorgos fayının kırıldığını düşündüğümüzde son bir haftadır meydana gelen zelzelelerin magmatik kaynaklar ve hidrotermal aktivite nedeniyle tetiklenmiş zelzeleler oldukları ve yeni bir volkanik aktivite başlangıcını gösterdiği kabul edilebilir. Bu nedenlerle, bölgedeki Anafi-Astypalea fay sistemi, Los fay sistemi ve Kinairos fayının yakın gelecekte yıkıcı zelzele üretme ihtimali yüksek görünmektedir

2006 yılında memleketler arası bilim insanlarından oluşan bir takım tarafından yapılan araştırmalar patlamanın bilinenden daha büyük olduğunu ortaya çıkardı. Patlama 39 km alanı karasal olarak etkiledi ve bu alanda karadaki her şey ziyan gördü. Tarım alamları ve yerleşim yerleri bu biçimde harap oldu.

SANTORİNİ YANARDAĞI PATLARSA NE OLUR?

İzmir’deki Dokuz Eylül Üniversitesi’nin (DEÜ) Sarsıntı Araştırma ve Uygulama Merkezi (DAUM) Müdürü ve Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir de Ege Denizi’ndeki son sarsıntıların magmatik kaynaklar ve hidrotermal aktivite nedeniyle tetiklenmiş zelzeleler olduğunu ve yeni bir volkanik aktivite başlangıcını gösterdiği söyledi. Türkiye’nin bu sarsıntılardan etkilenme derecesinin düşük olduğuna dikkati çeken Sözbilir, “Bu bölgedeki denizaltı faylarının 7’den büyük zelzele üretmesi durumunda Kuşadası-Bodrum-Datça kıyılarının tsunami tehlikesi açısından modellenmesi ve buna nazaran tedbir alınması gerekmektedir” dedi.

Depremleri pahalandıran DEÜ DAUM Müdürü ve Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir, “Son günlerde Ege Denizi’nde Santorini Adası’nın çabucak kuzeyinde büyüklükleri 3 ile 4.8 ortasında değişen sarsıntı fırtınası biçiminde bir aktivitenin devam ettiği anlaşılmaktadır. Bu zelzelelerin jeolojik ortamına baktığımızda Atina- Santorini- Datça- Bodrum çizgisi boyunca şeklinde bir geometriye sahip faal bir volkanik ada yayı içinde geliştiğini görüyoruz. Güney Ege Volkanik Ada Yayı olarak bilinen bu yay halli ortamda değişik büyüklükte Santorini, Milos, Nisiros üzere volkanik adalar bulunur. Bu adaları oluşturan volkanlar etrafında tarihî ve aletsel periyotta çok sayıda zelzeleler, tarihi periyotlarda bu adalarda volkanik patlamalar gelişmiş. Bu nedenle, bu adaları oluşturan volkanların günümüzde de etkin olduğu kabul edilmektedir” diye konuştu.

KURAKLIK TEHLİKESİ

Prof. Dr. Doğan Yaşar, Ege Denizi’ndeki, uzmanların magmatik nedenlerden kaynaklandığına dikkat çektiği sarsıntı fırtınasıyla ilgili değerlendirmede bulunarak, Santorini Adası’ndaki volkanın patlaması halinde önemli bir kuraklık yaşanacağını söyledi. Yaşar, ‘Asıl büyük olay, kuraklık yaratması. Volkan patlamaları fevkalâde kuraklığa neden olur. Bu da büyüklüğüne nazaran değişir. Tsunami ve zelzele bölgeseldir lakin kuraklık tüm dünyayı tıpkı anda vurur.’ dedi.

TÜBA Etraf, Biyoçeşitlilik ve İklim Değişikliği Çalışma Kümesi Üyesi Prof. Dr. Doğan Yaşar, Santorini Adası’ndaki volkanın patlaması tsunami ve zelzeleye yol açar açıklamaları olduğunu hatırlatıp, “Doğrudur fakat bunlar lokal olarak tesirler. Asıl büyük olay, kuraklık yaratması.

Volkan patlamaları harikulâde kuraklığa neden olur.

Bu da büyüklüğüne nazaran değişir. Tsunami ve zelzele bölgeseldir lakin kuraklık tüm dünyayı birebir anda vurur. Kuraklık ise ekonomik kriz, açlık ve savaşlar demektir” dedi.

Tüm dünyada yer altı suları önemli bir bahis olduğunun altını çizen Prof. Dr. Yaşar, “Kaçak kuyu açamazsınız. 2023 yılında İspanya’da 256 kaçak kuyu açıldı. Kaçak kuyuları açanlar, cezaevine girdi.

Yer altı suları çok pahalı. Volkan patlaması durumunda 3-4 sene yağış azlığı olacak. O vakit su gereksinimi yer altı sularından karşılanacaktır.

İşte bu nedenle yer altı sularına dokunmamak gerekiyor. Daima 2-3 yıllık bir rezerv saklanması gerekiyor. Maalesef biz bunu yapmıyoruz. Türkiye’de 550 bin kuyu olduğu kestirim ediliyor. Bunun 120 bini ise kaçak” dedi.

SANTORİNİ YANARDAĞI NEREDE?

Santorini ya da Santoron, Ege Denizi’nde, Yunanistan’ın 200 km güneydoğusunda yer alan volkanik adalar kümesidir. Toplam 15.550 nüfusa sahip olan bölgede, Akdeniz özelliklerine sahip bir yarı kurak iklim (Köppen iklim sınıflandırmasında BSh iklim bölgesindedir) özelliği vardır.