Bize kimliğimizle ilgili kendimizi makûs hissettiren, üstelik birden fazla vakit iltifat mı yoksa hakaret mi diye algılayamadığımız, münasebetiyle da savunmasız yakalandığımız kimi cümlelere ve davranışlara maruz kalabiliyoruz. Bazen biz de karşımızdakine bunu yapabiliyoruz. Önyargılarla beslenen küçük lakin incitici bu kelamlar ve tavırlar mikroagresyon olarak tanımlanıyor; maruz kalan bireye de ziyan veriyor.
Psikoterapist Dr. Feyza Bayraktar ve klinik sıhhat psikoloğu Faruk Bozkır’la mikroagresyonun ne olduğunu, nasıl gayret etmek gerektiğini konuştuk, örnekler istedik.

“Mikroagresyon ekseriyetle önyargılarla beslenen küçük lakin incitici kelamlar yahut davranışlardır” diyen Bayraktar, bu tabirlerin kişinin kimliğini, özelliklerini, ilişkin olduğu toplumsal kümesi küçümsediğini, dışladığını yahut stereotiplere indirgemeye çalıştığını anlatıyor.

Temel sebebi nedir?

Faruk Bozkır bireyin giysisini, konuşmasını, lehçesini, şivesini, yemek yeme kültürünü, davranışlarını, siyasi görüşünü, cinsiyetini, doğduğu yeri yahut dini inançlarını maksat alabilen migroagresyonun temel sebeplerini şöyle anlatıyor:
“En değerli sebebi önyargılardır. Kişinin araştırmadan, kulaktan dolma bilgilerle edindiği
birtakım yanlış bilgiler sonucu inandığı durumlardır. Bunlar vakitle yargıya dönüşür. Ağır bir genelleme içerdiği için de karşıdaki kişinin ne hissettiğine, ne yaşadığına ya da olayın başka boyutlarına hiç bakılmaz. Bir taraftan da kişinin empati eksikliği, başka insanların neler hissettiğine yönelik şuurunun eksikliği, farklı kültürleri tanımaması, kendini toplumsal manada geliştirememesi de mikroagresyona neden olabilir.”

Maruz kalmak bizi nasıl tesirler?

“Duygusal ve ruhsal tesirleri vardır. Gerilime, anksiyeteye, depresyona, özgüven eksikliğine, bilhassa de toplumsal izolasyona önemli manada neden olur. Zira bireyler kendilerini dışlanmış hissettikleri için artık toplumsal ortamlardan uzaklaşma eğilimine giderler” diyen psikolog Faruk Bozkır, mikroagresyonun fizikî sıhhatimizi da tehdit ettiğini ve uzun vadede kardiyovasküler rahatsızlıklar, hipertansiyon üzere sıhhat problemlerine neden olabileceğini söylüyor. Bir taraftan da işyerinde yaşanan mikroagresyonların kişinin performansını, motivasyonunu, randımanını düşürdüğünü, vakitle bir tükenmişlik duygusu uyandırdığını anlatıyor.

‘Kötü hissettiğinizde lisana getirin’

Psikoterapist Dr. Feyza Bayraktar eğer bu zorbalığa maruz kalıyorsak şunları yapmamızı öneriyor:

◊ Tepki verin: Karşınızdaki şahsa söylediklerinin neden sorunlu olduğunu nazikçe açıklayabilirsiniz. Örneğin “Bunu söylerken fark etmemiş olabilirsin fakat bu tabir önyargı içeriyor, hasebiyle epey kırıcı.”

◊ Görmezden gelmeyin: Mikroagresyonlar biriktiğinde ruhsal yük yaratabilir. Kendinizi berbat hissettiğinizde bunu lisana getirmek kıymetlidir.

◊ Sabırlı olun: Karşımızdaki kişi birden fazla vakit kasıtlı yapmadığı için ona durumu açıklamak ve empati kurmasına yardımcı olmak uzun vadede daha tesirli olabilir.