Kızamık vakaları her geçen gün artıyor, aşılama oranları ise düşüyor! Türkiye’de durum ne? Kızamık yeni bir pandemiye neden olur mu?
Geçtiğimiz hafta ABD’nin Teksas eyaletinde 22’si çocuk olmak üzere 24 kişi kızamığa yakalandı. Son yıllarda çocuk aşılama oranlarının azaldığı eyalette 9 hasta da kızamık sebebiyle hastaneye kaldırıldı.Uzmanlar eyalette artan kızamık olaylarını bir salgın olarak nitelendiriyor ve ileride durumun daha da kötüleşeceğinin altını çiziyorlar.
Öte yandan bu artış tüm dünyada ve Türkiye’de de kelam konusu. O denli ki ülkemizde 2021’de 51, 2022’de 125 olarak kayda geçen olay sayısı 2023’te 4 bin 959’a yükselmişti.
Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) ve ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezleri’nin (CDC) varsayımlarına nazaran, dünya çapında 2023’te iddiası 10,3 milyon kızamık olayı vardı ve bu 2022’ye nazaran %20’lik bir artış manasına geliyor.
Kızamık, iki doz kızamık aşısıyla önlenebiliyor; fakat 2023’te dünya genelinde 22 milyondan fazla çocuk birinci doz kızamık aşısını olmadı. Dünyanın en bulaşıcı insan virüslerinden biri olan kızamık salgınını önlemek ve toplumları bu virüsten korumak için her ülke ve toplumda iki doz kızamık aşısının yüzde 95 yahut daha fazlasının uygulanması gerekiyor.
Kızamık, teneffüs yollarını enfekte eden ve bedene yayılan, ateş ve döküntüye neden olan son derece bulaşıcı bir virüsün neden olduğu bir hastalıktır. En şiddetli olaylarda körlük, zatürre ve ensefalit (beyin iltihabı) üzere ölümcül komplikasyonlara yol açabilir. Dünya Sıhhat Örgütü’nün son datalarına nazaran 2023 yılında kızamıktan 100 binden fazla kişi hayatını kaybetti, bunların çoğunluğunu çocuklar oluşturuyor.
‘EN BÜYÜK SEBEP AŞI KARŞITLIĞI’
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Bülent Ertuğrul, son vakitlerde kendisinin de kızamık olaylarıyla karşılaştığını söyledi, “Kızamık hadiselerinde gözle görülür bir artış kelam konusu. Bunun en değerli sebebi elbette aşılama oranlarının düşüyor olması. Covid-19 pandemisi ile ortaya çıkan aşı zıtlığı çocukluk periyodu aşılarına da sıçramış durumda. Aşı tersi aileler çocuklarına kızamık aşısı da dahil olmak üzere çocukluk devri aşılarını yaptırmak istemiyor. Bu da olayların artmasına neden oluyor” diye konuştu.
Vakaların artmasının bir öteki nedeninin de göçme sayısının artması olduğundan bahseden Ertuğrul şunları söyledi: “Ülkeye giren göçmenlerin aşı geçmişlerini bilmiyoruz. Türkiye’de pandemi öncesi kızamık aşılama oranları epey yüksekti. Çok uzun yıllardır toplumsal bağışıklığı kazanmış durumdaydık. Fakat hem aşı terslerinin artması hem de aşı olup olmadığını bilmediğimiz yabancılar olayların artmasına neden oluyor.”
Vaka sayılarının artması, 1 yaşın altında kızamık hastalığının daha ağır ve hatta ölümcül seyretmesi nedeniyle Sıhhat Bakanlığı Bağışıklama Danışma Kurulu tarafından kızamık aşısının birinci dozunun dokuzuncu ayda yapılmasına karar verildi. İkinci doz 12. ayda ve (1 Temmuz 2016 tarihinde doğanlardan başlamak üzere) 48. ayına girmiş olan tüm çocuklara üç doz olarak fiyatsız uygulanmaktadır.
KIZAMIK HADİSELERİNİN ARTMASI YENİ BİR PANDEMİYE NEDEN OLUR MU?
Kızamık aşılarının yapılmamasının bir pandemiye sebep olup olmayacağını da sorduğumuz Ertuğrul, “Kızamık hadiseleri her geçen gün artıyor ancak Türkiye’de toplumsal bağışıklık kelam konusu. Aşılanmış milyonlarca insan var. Bu da muhtemel bir pandeminin önüne geçer. Kızamık olaylarının önemli bir salgına dönmesi durumunda ek doz aşı yapılabilir” dedi ve ekledi:
“Ancak kızamığın bilhassa çocuklara ölümcül olduğunu unutmayalım. Bir pandemiye sebep olmaz diye aşılanmayı önemsememek çok riskli. Hastalık akciğer tutulumu ile seyredebilir yahut ikincil bakteriyel akciğer enfeksiyonlarının gelişmesine yer hazırlayabilir. Ayrıyeten merkezi hudut sistemi tutulumu hastalığın en ağır formudur. Menenjit ya da ensefalit üzere beyin enfeksiyonlarına yol açabilir. Kalıcı hasar bırakabilir ve mevtle sonuçlanabilir.”
Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği’ne nazaran, kızamığın son 50 yıldır, çok tesirli aşısı var. Kökü kazınabilir, insanlık için sorun olmaktan çıkarılabilir. Aşı dünya çapında 2000-2015’de kızamık vefatlarında %79’luk bir düşüşe neden oldu. Tahminen 20.3 milyon mevti önledi.
