Massachusetts Genel Hastanesi’nde doktor, Harvard Tıp Fakültesi’nde tıp eğitmeni ve gazeteci olan Trisha Pasricha, Washington Post’ta kaleme aldığı yazıda karnıyarık otunun reçetesiz satılan birçok lif desteğinin ana bileşeni olduğunu söyledi lakin onu başka liflerden ayıran iki eşsiz özelliğindan bahsetti:
“Suyla temas ettiğinde jel oluşturan bir molekül olan arabinoksilan bakımından zengindir ve karnıyarık otunun sindirim sistemi boyunca ilerlerken kolesterolün safra asitlerine dönüşümü de dahil olmak üzere özel tepkileri teşvik etmesine müsaade verir. Karnıyarık otu kolona ulaştığında, bağırsak mikrobiyomunuz için bir prebiyotik haline gelir ve kısa zincirli yağ asitleri üzere yararlı metabolitlerin üretimini teşvik eder. İşte bu özellikler, onlarca yıllık araştırmalarla desteklenen çok sayıda sıhhat yararı ile sonuçlanır. Öbür ek liflerle karşılaştırıldığında, karnıyarık otu kardiyovasküler, metabolik ve gastrointestinal hastalık riskini azaltma kabiliyetiyle de başkalarının önüne geçer.”
İtiraf edelim büyük çoluğumuz günlük tüketmemiz gereken lif ölçüsünü karşılamıyoruz. Pasricha’nın birinci tavsiyesi, genel sıhhat açısından en yüksek faydayı elde etmek için tabağınızı Akdeniz diyeti üzere lif açısından güçlü bitki çeşitliliğiyle doldurmamız. Fakat bu gerçekçi değilse, karnıyarık otu desteği almanızı öneriyor.
Toz yahut kapsül halinde satın alabileceğiniz bu destek ile günlük almanız gereken lif miktrarını alabilirsiniz. Tozlar ekseriyetle bir bardak suya karıştırılmak üzere çilek yahut portakal üzere aromalı olabiliyor lakin Pasricha, esasen her sabah içtiğiniz bir fincan kahvenin içine karıştırabileceğiniz katkı hususu yahut tatlandırıcı olmadığından emin olduğunuz tatsız olanlarını tercih edin.
Karnıyarık otu kolay bir müshilden çok daha tesirlidir. Bağısak sıhhati için şahane olsa da, yararları bunun çok ötesindedir.
Trisha Pasricha, karnıyarık otunun araştırmalarla tekraren gösterdiği sıhhate tesirlerini anlattı:
KARDİYOVASKÜLER SIHHAT:
Psyllium, muhtemelen mikrobiyomdaki değişiklikleri içeren birden fazla yolu etkileyerek kolesterol düzeylerini düşürebilir. Başka bir düzenek ise safra asitlerini psyllium jelinde hapsederek karaciğeri daha fazla safra asidi üretmek için kolesterol kullanmaya zorlamak ve böylelikle kanınızda kalan kolesterol ölçüsünü tesirli bir halde düşürmektir.
Yaklaşık 1900 iştirakçiyi içeren 28 denetimli çalışmanın 2018 meta-analizi, en az üç hafta boyunca günde 10,2 gram karnıyarık otu desteğinin LDL kolesterol, HDL olmayan kolesterol ve kalp hastalığı riskinizi belirlemeye yardımcı olabilecek bir belirteç olan apoB’de değerli düşüşlere yol açtığını buldu. LDL kolesterolde ortalama azalma ise yaklaşık 13 mg/dL oldu.
AÇLIK VE GLİKOZ TOLERANSI:
Psyllium’un bir diğer yararı da, yemeğinizin geri kalanından glikozu emmek için gereken süreyi uzatmaya yardımcı olmasıdır. Bunun nedeni, karnıyarık otu bir jele dönüştüğünde, ince bağırsak tarafından besin emilimini geciktirir, bu da daha uzun mühlet tok hissetmenizi sağlar.
Randomize bir çalışma, sabahları 7,4 gram psyllium almanın gün içinde kıymetli ölçüde daha az açlık hissetmeye yol açtığını, sonraki öğünlerde kalori tüketimini azalttığını ve kan şekeri düzeylerini düşürdüğünü buldu. Başka çalışmalar, günde en az 10 gramlık bir dozun, son üç aydaki ortalama kan şekerini ölçen hemoglobin A1C düzeylerini yaklaşık 1,37 mmol / L kadar güzelleştirebileceğini buldu.
BAĞIRSAK SIHHATİ:
Eğer ishalseniz ya da kabızlık probleminiz var ise karnıyarık otuna başlamak için harika bir vakit. Jel suyu çeker ve kabız olduğunuzda daha fazla hacim üretmek için şişer, bağırsağınızın kasılmasına ve dışkının yumuşamasına yardımıcı olur. Fakat birebir jel, biraz ishal olduğunuzda da suyu emecektir. Bu nötralize edici özellikleri nedeniyle Karnıyarık otu, irritabl bağırsak sendromu tedavisinde birinci basamak teklifler ortasındadır. Karnıyarık otunun ayrıyeten bağırsak iltihabına karşı korur ve bağırsak ve bağışıklık sıhhatini destekleyen kısa zincirli bir yağ asidi olan bütirat üreten mikrobiyomdaki faydalı bakterileri artırdığı araştırmalarla kanıtlanmıştır.
Karnıyarık otunun ülkemizin çabucak her bölgesinde doğal olarak yetiştiğini, halk ortasında sinirotu, yol ekmeği yahut büyük plantin üzere isimlerle de bilindiğini belirten İç Hastalıkları Uzmanı Aytaç Karadağ, bilhassa yol kenarları ve nemli alanlarda resen yetişen bu bitkinin klâsik tıbbımızda da değerli bir yere sahip olduğunu söyledi.
Karadağ, bu tohumun en değişik özelliklerinden birisinin müsilaj denilen maddeyi içermesi olduğunu, su ile temas ettiğinde jel kıvamına geldiğini ve bu jel yapının bağırsaklarımızı koruyan özel bir katman oluşturduğunu belirtti. Tıpkı vakitte bu tohumun bağırsak hareketlerimizi düzenlediğini ve sindirim sistemimizin daha sağlıklı çalışmasına yardımcı olduğunu kelamlarına ekledi.
Karnıyarık otunun kabızlık sorunu yaşayanlar için çok yararlı olabileceğini, bağırsak hareketlerini düzenleyerek rahatlamasını sağladığını, sindirim sisteminizin nizamlı bir ritim kazanmasına yardımcı olduğunu, hatta İrritable Bağırsak Sendromu (IBS) üzere sindirim sistemi rahatsızlıklarında bile belirtileri hafifletebileceğini söyledi.
Ne kadar karnıyarık otu tüketmeliyim? Rastgele bir risk var mı?
Trisha Pasricha, karnıyarık otunun kullanımının inançlı kabul edildiğini fakat yeni bir desteğe başlamadan evvel hekiminize sormanın her vakit yeterli bir fikir olduğunu söyledi. Pasricha, kimi insanlarda şişkinlik, gaz yahut daha gevşek bir dışkı yaşanabileceğini, fakat bedenin artan lif ölçüsüne ahenk sağladıkça bu semptomların ekseriyetle hafifleyeceğini söyledi.
Bu faydalı bitkisel eserin kimi önemli yan tesirleri ve kullanım kısıtlamaları olduğunu söyleyen Karadağ, kullanımında dikkat edilmesi gereken noktaları sıraladı:
Hamileler ve emziren annelerin kullanılmaması gerekiyor zira düşük riskini artırabiliyor ve içerdiği birtakım unsurlar bebeğe geçebiliyor.
Kan sulandırıcı ilaç kullananlar da dikkat etmeli. Bu tip ilaçlarla etkileşime girip kanama riskini artırabilir.
Diyabet hastaları için de tehlikeli olabilir zira kan şekerini etkileyip, insülin ve başka şeker ilaçlarıyla etkileşebiliyor.
Küçük çocuklarda, yani 12 yaş altında kullanımı da sakıncalı. Hem gelişim devrindeki mümkün yan tesirler hem de hakikat dozun ayarlanması güç olduğu için risk oluşturuyor.
Sindirim sisteminde kimi rahatsızlıklara yol açabiliyor. Mesela mide bulantısı, karın ağrısı yaşayabilirsiniz. Bazen ishal yahut kabızlık yapabiliyor, gaz sorunları de görülebiliyor.
Alerjik tepkiler da değerli bir sorun. Ciltte döküntüler, kaşıntı olabiliyor, hatta nefes darlığı ve yüz-boğazda şişme üzere önemli belirtiler gösterebiliyor.
Kan şekerinizde değişimler, düşüşler yaşayabilirsiniz. Baş ağrısı, baş dönmesi, yorgunluk hissedebilirsiniz. Bedeninizdeki mineral istikrarı de bozulabilir.
Kronik hastalığı olanlar çok dikkatli olmalı. Bilhassa böbrek, karaciğer yahut kalp hastalığınız varsa risk daha da artıyor. Tansiyon ilacı kullanıyorsanız, antidepresan alıyorsanız yahut hormon tedavisi görüyorsanız da dikkat etmelisiniz. Bir de ameliyat olacaksanız, en az 2 hafta öncesinden bırakmanız gerekiyor zira kanama riskinizi artırabilir.
Karnıyarık otu desteği kimler için önerilir?
İç Hastalıkları Uzmanı Aytaç Karadağ, karnıyarık otunun bilhassa antimikrobiyal özellikleri ve yara uygunlaştırıcı tesirinin dikkat alımlı olduğunu, içerdiği biyoaktif bileşenler sayesinde, bedenimizde çeşitli olumlu tesirler gösterdiğini söyledi ve ekledi:
“Örneğin, içerdiği polisakkaritler ve flavonoidler güçlü antioksidan özellik gösterirken, iltihap önleyici tesirleri de bilimsel olarak kanıtlanmış durumda.”
Bağırsak sıhhati açısından da hayli bedelli bir bitki olan karnıyarık otunun, enteresan bir biçimde, direkt probiyotik tesirinin olmadığını lakin prebiyotik özellik gösterdiğini vurgulayan Karadağ, bu özelliği sayesinde bağırsağımızdaki yararlı bakterilerin gelişimini desteklediğini, bilhassa tohumlarının, içerdiği müsilaj unsuru sayesinde sindirim sistemimiz için adeta doğal bir dayanak vazifesi gördüğünü , birebir vakitte bağışıklık sistemini düzenleyerek bizi enfeksiyonlara karşı koruduğunu belirtti.
Bu bitki yüzyıllardır klâsik tıpta kullanılıyor ve çağdaş bilim de artık yararlarını kanıtlamış durumda. Bilhassa Journal of Biomedicine and Pharmacotherapy’de yayınlanan kapsamlı bir araştırma çok enteresan bilgiler ortaya koyuyor. Bitkinin içinde polisakkaritler, lipitler, flavonoidler üzere çok pahalı bileşenler bulunuyor. En etkileyici özelliklerinden biri yara uygunlaşması üzerindeki tesiri. Klinik çalışmalar bu bitkinin yaraların daha süratli güzelleşmesine yardımcı olduğunu ve dokuların yenilenmesini destekliyor. Ayrıyeten yara bölgesindeki iltihabı azaltması da bilimsel olarak kanıtlanmış.
Kaynak: İç Hastalıkları Uzmanı Aytaç Karadağ
Karnıyarık otunun mikroplarla savaşma konusunda da hayli başarılı olduğunu, E. coli ve Candida albicans üzere ziyanlı organizmalara karşı tesirli olduğunu belirten Karadağ, sindirim sistemi üzerindeki yararlarının da çok dikkat alımlı olduğunu söyledi ve bu mevzuda yapılan araştırmalardan örnek verdi:
“İran’da yapılan bir araştırma, karnıyarık otunun mide ülserlerine karşı gözetici olduğunu ve bağırsak iltihabını azalttığını gösteriyor. İçerdiği müsilaj sayesinde bağırsak hareketlerini düzenliyor ve kabızlığa güzel geliyor.”
Karnıyarık otunun antioksidan özelliklerinin de çok pahalı olduğuna değinen Karadağ, İçerdiği fenolik bileşikler ve flavonoidler sayesinde bedenimizdeki ziyanlı özgür radikalleri temizlediğini, bu özelliği sayesinde hücrelerimizi koruduğunu ve yaşlanma aksisi tesir gösterdiğini söz etti.
Araştırmaların bu bitkinin bağışıklık sistemimizi dengeleyen ve güçlendiren özelliklere sahip olduğunu doğruladığını, bu etkiyi bilhassa içerdiği polisakkaritler sayesinde gösterdiğini belirten Karadağ, tüm bu bilimsel bulguların, atalarımızın neden bu bitkiyi bu kadar bedelli bulduğunu da açıkladığını, çağdaş bilimin, klasik bilgiyi doğruladığını ve bize bu bitkinin pahasını bir kere daha gösterdiğini söyledi.
Karnıyarık otu tozunu ya da tohumlarını tüketmek destek olarak tüketmekten daha mı düzgün?
Karadağ, karnıyarık otu bitkisinin taze yapraklarının, toz formunun ve tohumlarının farklı emeller için kullanılabildiğini söyledi ve bu kullanım alanlarını şöyle sıraladı:
“Sindirim problemleri için tohum formu öne çıkarken, cilt sorunlarında taze yapraklar daha tesirli olabiliyor. Destek formunda da kullanılabiliyor fakat doğal formlarının daha yüksek biyoyararlanım sağladığını belirtmek gerek.”
Probiyotik tesir yapar mı?
Bu tohumun direkt probiyotik değil, prebiyotik özellik gösterdiğini, yani kendi içinde yararlı bakteriler bulundurmadığını fakat bağırsaklarımızdaki faydalı bakterilerin gelişmesine ve çoğalmasına yardımcı olduğunu tekrarlayan Karadağ, karnıyarık otunun bağırsak sıhhatimiz için sahiden kıymetli bir bitki olduğunu, içerdiği çözünür lifler sayesinde güçlü bir prebiyotik tesir gösterdiğini tabir etti ve ekledi. “Bu lifler bağırsak floramızın sağlıklı kalmasını sağlıyor ve faydalı bakterilerimizin çoğalması için kusursuz bir ortam oluşturuyor. Böylelikle sindirim sistemimiz daha tertipli çalışıyor.”
Dr Aytaç Karadağ, Karnıyarık otu yapılan bir ekmek tanımını bizler için paylaştı.
Malzemeler
2 su bardağı tam buğday unu,
1 bardak beyaz un,
3 yemek kaşığı öğütülmüş karnıyarık otu tohumu
Hazırlanışı
* Tüm gereçlere bir tatlı kaşığı kuru maya, bir tatlı kaşığı tuz, mayanın aktivasyonu için bir tatlı kaşığı bal yahut pekmez eklenir. Peşine 2-2.5 bardak ılık su ve iki yemek kaşığı zeytinyağı eklenir.
* Yarım bardak ılık suya bal ve mayayı ekleyip 10 dakika bekleyip mamayı canlandırın.
* Sonra unları güzelce eleyip, öğütülmüş karnıyarık otu tohumu ve tuzu ekleyin.
* Ortasını havuz üzere açıp maya karışımını ve zeytinyağını ek edin.
* Yavaş yavaş su ekleyerek yaklaşık 10-15 dakika yoğurun.
* Yumuşak, elastik bir hamur elde edince, yağlı bir kâseye alıp üzerini nemli bezle örtün.
* Hamuru bir saat kadar ılık ortamda dinlendirin. Hacmi iki katına çıkınca yavaşça bastırıp 30 dakika daha bekletin.
* Sonra 200 derecede ısıttığımız fırında, ekmek kalıbında 35-40 dakika pişirin. Üzerine çizikler atıp su serpmeyi unutmayın.
* Karnıyarık otu tohumunu çok ince öğütün ve birinci denemede az ölçüyle başlayın. Hamurun kıvamı çok sert olmasın. Pişirirken de alt kısmının yanmamasına dikkat edin.
Bu ekmeği oda sıcaklığında 2-3 gün saklayabilirsiniz. Dilerseniz dilimleyip buzlukta bir aya kadar koruma edebilirsiniz. Bez torba içinde saklarsanız tazeliğini daha âlâ korur.
Karadağ, bu ekmeği günde bir-iki dilim tüketmenizi, kahvaltıda yahut orta öğünlerinizde tüketmenizi tavsiye etti ve kelamlarına söyle devam etti:
“Yanında çiğ sebzeler olursa sindirime daha da yararlı oluyor. Tek dikkat etmeniz gereken, aç karnına tüketmemek. Bu tanımı denediğinizde, yalnızca lezzetli bir ekmek yapmış olmayacaksınız, birebir vakitte sıhhatinize da büyük bir düzgünlük yapmış olacaksınız. Ancak natürel ki, her doğal eserde olduğu üzere, çoka kaçmamak değerli. Birinci kere deneyecekseniz, küçük ölçülerle başlamanızı öneririm.”