Adam Buhayov’un mezarının etrafı şimdi 17 aylıkken ölen çocuğa ebedi uykusunda arkadaşlık ediyor üzere görünen büyüklü küçüklü oyuncak ayılarla çevrili. Ne var ki Adam’ın arkadaşa muhtaçlığı yok. Zira bir yanında annesi Sophiia Buhayova (27) öbür yanında büyük büyükannesi Tetiana Tarasevych (68) yatıyor.
Burası neredeyse 3 yıldır savaşın pençesinde olan Ukrayna’nın güneyinde bulunan Zaporijya kentinde bir mezarlık. Adam, Sophia ve Tetiana ise memleketler arası kamuoyunun gündemindeki yeri günden güne azalan savaşın yüz binlerce kurbanından yalnızca üçü.
Adam, Sophiia ve Tetiana, Rusya’nın 7 Kasım 2024’te gerçekleştirdiği bir bombalı atakta hayatlarını kaybetti. Bir ailenin üç jenerasyonunun son saatleri, Tetiana’nın cep telefonuyla çektiği bir görüntü sayesinde ölümsüzleşti.
Görüntülerde Adam, Sophiia ve Tetiana, birlikte yürüyüş yapıyor. Kırmızı montu ve yün beresiyle Adam sevinçle koşuştururken Tetiana’nın, “Şapkanı çıkarma, üşürsün” dediği lakin Adam’ın kelam dinlemediği görülüyor.
“DÜNYADA CEHENNEMİ YAŞIYORUM”
Bu görüntünün çekildiği anlardan bir saat sonra üçlü konutlarına dönmüş yemek yemeye hazırlanırken, Rusya’ya ilişkin bir güdümlü hava bombası yaşadıkları apartmana isabet etti. Yerle bir olan binada Adam, Sophiia ve Tetiana’nın yanı sıra altı sivil hayatını kaybetti.
Sophiia’nın 46 yaşındaki annesi Yuliia Tarasevych, BBC’ye yaptığı açıklamada, ailesinin hem geçmişini hem de geleceğini bir anda kaybettiğini belirterek, yaşamaya devam etmekte zorlandığını söyledi. Gözyaşları içinde annesinin, torununun ve kızının mezar taşlarındaki fotoğraflarına dokunan Yuliiya, “Nasıl yaşayacağımı bilmiyorum. Dünyada cehennemi yaşıyorum. Bir saniye içinde annemi, kızımı ve torunumu kaybettim. Artık onlara en fazla yaklaşabildiğim yer bu mezarlık” diye konuştu.
Sophiia’nın 60 yaşındaki babası Serhiy Lushchay da eşinin kederini paylaştığını belirtti. Bir doktor olan Yuliia, “Sık sık mezarlığı ziyaret ediyoruz ve ömrümüz yettiğince de ziyaret etmeyi sürdüreceğiz. Zira buraya gelmek acımızı biraz olsun hafifletiyor” dedi.
Her gelişlerinde gördükleri mezar sayısının arttığını söz eden Yuliia, “Mezarlık, akıl almaz bir süratle genişliyor” diye konuştu.
Mezarların birçoğu üzerlerindeki mavi-sarı Ukrayna bayrakları ile savaşta hayatını kaybeden askerlere ilişkin.
Zaporijya savaşın birinci günlerinden bu yana Rus askerlerinin maksadı oluyor. Ateş sınırına hayli yakın bir pozisyonda olan bu sanayi kenti, stratejik manada çok kıymetli. Çünkü Avrupa’nın en büyük nükleer santrali kentin 55 kilometre dışında bulunuyor. Bu santral şu an Rus güçlerinin denetiminde.
“YOL BOYUNCA DUA ETTİM AMA…”
Yuliia, bombalı taarruzun yaşandığı gün bir iş seyahati nedeniyle Ukrayna’nın batısında bulunduğunu, bu nedenle kızını telefonla arayıp dikkatli olmasını söylediğini anlattı. “Sabah saatlerinden itibaren kente bombalar düşmeye başlamıştı” tabirlerini kullanan Yuliia, Sophiia’nın kendisine “Sağ ol anne, merak etme. Bize hiçbir şey olmayacak” dediğini belirtti.
Baba Serhiy ise bir şeyler olduğunu duyduğunda iş yerinde olduğunu, kendisinin de Sophiia’yı aradığını fakat ulaşamadığını belirtti.
Ardından yaşadıkları mahallenin WhatsApp kümesinde, “Arkadaşlar, enkaz altında kalan kim var?” iletisini görünce beyninden vurulmuşa döndüğünü söyleyen Serhiy, “Apar topar meskene gittim. Yol boyunca dua ettim fakat dualarım kabul olmadı. Konuta vardığımda tek gördüğüm şey enkazdı. Etrafta dolanıp balkonumuzu bulmaya çalıştım. Kaç saat geçti bilmiyorum, tahminen 2 tahminen 3; hiçbir şey kalmadığını, kurtuluş umudu olmadığını lakin o vakit idrak edebildim” tabirlerini kullandı.
Sonraki günlerde enkazdan birkaç kesim eşya çıkarıldı. Sophiia’ya ilişkin bir porselen fincan nasıl olduysa kırılmadan kalmıştı. Adam’ın banyo yaparken oynadığı plastik balığı ve son gün yürüyüşe çıkarken üzerine giydiği kırmızı montu da molozların ortasından çıktı. Yuliia ve Serhiy, bu eşyaların ve kayıpların hoş anılarının ailenin hazinesi haline geldiğini söyledi.
Serhiy, “Her akşam işten konuta geldiğimde Adam’ı yürüyüşe götürürdüm. Gökyüzü konusunda çok meraklıydı. Küçücük parmağını havaya kaldırıp sorular sorardı, biz de ona bildiklerimizi anlatırdık. Kuşları çok severdi” dedi. Hakikaten aileye ilişkin bir öbür görüntüde Sophiia, Adam’ı kucağında sallarken etraflarındaki güvercinler dikkat çekiyor.
Yuliia, Adam’ın konuşmaya başladığını belirterek, “Hep gülümseyen bir çocuktu. Sağlıklıydı, hoştu, akıllıydı. O ve kızım bizi daima çok memnun ettiler” diye konuştu.
Yuliia, Şubat 2022’de Rusya’nın Ukrayna işgali başladıktan sonra kızını inançta olması için İngiltere’ye götürmüştü. Yabancı lisan maharetleri kuvvetli olan Sophiia, İngiltere ordusu tarafından eğitilen Ukraynalı askerlere çevirmenlik yapıyordu. Lakin Sophiia’nın bir mühlet sonra Ukrayna’ya dönmek istediğini söyleyen Yuliia, “Bizi, akrabalarını ve ülkesini özlemişti” dedi.
Sophia’nın Adam’ı Haziran 2023’te dünyaya getirdiğini ve tıpkı periyotta psikoloji eğitimi almaya başladığını kelamlarına ekleyen Yuliia, “Ukrayna’da pek çok insanın ruhsal yardıma gereksinim duyduğunu biliyordu” tabirlerini kullandı.
“SİVİLLERİN DE ÖLDÜĞÜNÜ HATIRLAMALARINI İSTİYORUM”
Yuliia bir yandan yas tutarken, Ukrayna’nın yakın vakitte Rusya’yla müzakere masasına oturmak zorunda kalacağının farkında olduğunu da söyledi.
Beyaz Saray’daki ikinci periyoduna süratli bir başlangıç yapan Lider Donald Trump, Moskova ile Kiev ortasında barış görüşmelerinin başlaması için baskılarını sürdürüyor. Lakin hem Yuliia hem de Serhiy, Ukrayna’nın savaşmaya devam etmesi gerektiği görüşünde.
Trump’ın Ukrayna’daki savaşı bir günde bitirebileceği istikametindeki argümanının “kulağa komik geldiğini” söyleyen Yuliia, “Rusya ülkemize gelen, konutlarımızı ve ailelerimizi yıkan bir saldırgan. Münasebetiyle ateşkesin ya da barış görüşmelerinin lafı bile olamaz. Topraklarımızı Putin’e bırakıp kayıplarımızın öcünü almazsak, asla kazanamayız” sözlerini kullandı. Serhiy de Ukrayna topraklarında Rusya’yla kurulacak tek temasın muharebe yoluyla olması gerektiğini belirtti.
Ukrayna’da pek çok kişi, bir ateşkes sağlansa bile Rusya’nın eninde sonunda daha fazlasını almak için geri geleceğine inanıyor. Çünkü Moskova 2014 yılında Kırım Yarımadası’nı ilhak ettikten 8 yıl sonra geri dönmüş ve Ukrayna’yı yine işgal etmişti. Halihazırda Ukrayna topraklarının yaklaşık beşte biri Moskova’nın denetimi altında bulunuyor.
Zaman da Ukrayna’dan yana değil. 2025 yılı Ukrayna için insan gücünde azalma, ABD’nin sağladığı askeri yardımda kesintiler ve savaşın memleketler arası kamuoyunun gündeminden düşmesi üzere olasılıkları getiriyor.
Yuliia bunun olağan olduğunu, diğer ülkelerde yaşayanların hayatlarına devam ettiklerini belirterek, “İnsanlar yalnızca bizi düşünerek daima gerilim içinde yaşayamazlar. Yeniden de yakınlarda bir yerde bir savaş olduğunu, yalnızca askerlerin değil sivillerin de öldüğünü hatırlamalarını istiyorum” dedi.