Bir detay var ki çoğu kişi yanlış biliyor… Yemek yaparken elimizi, tıraş olurken yüzümüzü kesince ne yapmalıyız? Ne zaman doktora başvurmalıyız?

Kimimiz yemek pişirirken bıçakla elimizi kesiyoruz, kimimiz de tıraş olurken yüzümüzü… Bazen de çarpma ya da düşme sonucu kolumuzda bacağımızda çizik ve sıyrıklarla karşı karşıya kalabiliyoruz.

Kesikler ve derin olmayan yaralar gündelik kazalar ortasında birinci sıralarda yer alıyor. Bu çeşit çok derin olmayan yara ve kesikler meskende kolay kolay tedavi edilebiliyor. Lakin sebebi ne olursa olsun, bu türlü yüzeysel yaralanmalara mümkün olduğunca çabuk müdahale etmek gerekiyor.

Bu tıp yaraların yanlışsız biçimde tedavi edilmesi, enfeksiyon oluşumunu önleyip güzelleşme sürecini hızlandırıyor. Ancak hakikat bilinen kimi yanlışlar da güzelleşmeyi geciktirip durumu olduğundan makus hale getirebiliyor.

The Washington Post’a konuşan uzmanlar, bu cins kesikler karşısında alınması gereken tedbirleri ve kaçınılması gereken müdahaleleri sıraladı…

1) KANAMAYI DURDURUN

Herhangi bir yaraya müdahale etmeden evvel ellerinizi kesinlikle sabun ve suyla güzelce yıkayın. Hafif ve orta yoğunluktaki kesiklerin birçoklarında etkilenen bölgeye yavaşça basınç uygulanmasıyla kanama resen durur.

UC Davis Tıp Merkezi’nde acil tıp dersleri veren Julia Magana, “Temiz bir havlu ya da gazlı bez alıp kesiğin üzerine ellerinizle 5-10 dakika yavaşça bastırın” dedi. Başka birine yardım ediyorsanız elinize eldiven giymek mikropların yayılmasını önlemeye yardımcı olabilir.

Ne yapılmamalı?

Birkaç dakikada bir havluyu ya da gazlı bezi kaldırıp kesiği denetim etme muhtaçlığı hissediyor olabilirsiniz lakin bu isteğe karşı koymaya çalışın. Çünkü Magana aksi takdirde kesiğin tekrar açılabileceği ve daha fazla kanamaya yol açabileceği konusunda uyardı.

2) YARAYI YIKAYIN

California’da bulunan Stanford Sıhhat Merkezi’nde birincil bakım ve toplum sıhhati uzmanı olarak misyon yapan Neha Narula, kanamayı durdurduktan sonra “yarayı potansiyel bakterilerden arındırmak için ılık musluk suyu ve yumuşak bir sabunla yıkama” tavsiyesinde bulundu.

Sabun ve su, kesiklerin içine girmiş küçük toz ve kum taneciklerini temizlemeye yardımcı oluyor. Lakin dilerseniz bu kesimleri alkolle temizlenmiş bir cımbız yardımıyla çıkarmak da bir alternatif.

Kesiği yıkadıktan sonra pak bir havluyla kompres yaparak kurulamak gerekiyor.

Ne yapılmamalı?

Yaraları temizlemek için yumuşak sabun ve su dışında bir şey kullanmayın. Bir diğer deyişle yaraya oksijenli su, alkol yahut tentürdiyot üzere eserler sürmeyin. Narula, “Geçmişte bu çeşit unsurların enfeksiyon riskini azalttığı düşünülüyordu fakat araştırma sonuçları ziyanlı olabildiklerine ve yaraların düzgünleşmesini geciktirebildiklerine işaret ediyor. Yalnızca musluk suyu kullanın. Meskeninizde varsa serum fizyolojik de kullanabilirsiniz” dedi.

3) KESİĞİN NEMLİ KALMASINI SAĞLAYIN

Kanama durup kesik kuruduktan sonra bölgeye pak ellerle petrolatum ya da yaygın bilinen ismiyle vazelin sürün. Chicago’da bulunan Northwestern Üniversitesi Hastanesi’nde başhekim olarak vazife yapan acil tıp uzmanı Jim Adams, “Bir kesiğin üzerindeki nem katmanı dış dünyanın pisliğiyle güzelleşen yara ortasında ekstradan bir bariyer yaratarak enfeksiyonu önlemeye yardımcı olabilir” dedi. Magana da nemin kesiğin acısını azaltıp yine kanamayı önleyebileceğini söyledi. 

Narul, mikropların yayılmasını önlemek için elinizi vazelin kavanozuna sokmaktan fazla tüp içindeki vazelinleri kullanmayı tavsiye etti.

Ne yapılmamalı? Antibiyotik özellikli merhemler, mikropları savuşturmaya yardımcı olabilir. Ancak araştırmalar, bu tıp ilaçların tesirinin plasebolardan daha fazla olmadığına işaret ediyor. Üstelik uzmanlar, bu tıp ilaçlara karşı alerjisi olan bireylerin sayısının arttığını belirtiyor. Dahası kesiği sabun ve suyla temizlemek, çoklukla enfeksiyonu önlemek için kâfi oluyor.

4) BANTLAYIN

Son olarak kesiğin üzerini kapatmaya uygun ölçülerde bir yara bandı bulun. Açılmaya eğilimli kesiklerde kelebek bantlar daha tesirli olabilir. Adams, bu bantların deriyi iki taraftan çekiştirip kesiği kapatarak güzelleşmeye yardımcı olduğunu belirtti. Daha büyük kesikler için ise gazlı bez ve rulo halindeki yapışkan bantları kullanmak tesirli bir yol.

Bandı her kirlendiğinde ya da ıslandığında değiştirin; bu durumlar yaşanmasa bile günde bir kere değiştirmeye ihtimam gösterin. Bandı çıkardığınızda kesiği sabun ve suyla yıkayıp pak bir havluyla kuruladıktan sonra üzerine tekrar vazelin sürün.

Narula, küçük kesiklerin birçoklarının aşağı üst 1 hafta içinde resen güzelleştiğini belirtti. Olağan şartlarda yaranın güzelleştikçe küçülmesi ve ziyan görmüş doku üzerinde yeni deri oluşması gerekiyor.

Ne yapılmamalı?

“Hava alsın” demek âlâ bir fikir değil. Yaraları enfeksiyona neden olan mikroplardan korumak için en az 5 gün boyunca kapalı tutmak gerekiyor. Magana, “Yarayı havalandırmak yerine nemli ve kapalı tutmak, güzelleşmeyi hızlandırır” diye konuştu.

NE VAKİT DOKTORA GİDİLMELİ?

Bazı kesikleri meskende tedavi etmek mümkün ancak kimileri da ivedilikle uzmanların müdahalesini gerektiriyor.

Kesiğin düz değil tırtıklı olduğu durumlarda, kanamanın 5-10 dakika içinde durmaması halinde yahut bir hayvan ya da insan tarafından ısırılma durumunda çabucak bir acil servisin yolunu tutmak gerekiyor. Birtakım derin kesikler ana damarı kesebildiğinden kan fışkırması gözlenebiliyor. Bu durumda da yaraya olabildiğince güçlü basınç uygulayıp ambulans çağırmak kural.

Öte yandan en küçük kesikler bile ihmal edilmemeli ve mümkün enfeksiyon belirtileri nizamlı olarak denetim edilmeli. Kızarıklık, iltihap ya da şişme gözlenmesi durumunda bir sıhhat kuruluşuna başvurulmalı. Narula, “Yaranın kapanması ve etrafında skar dokusu yahut kabuk oluşması gerek. Şayet bunlar olmuyorsa bir sıhhat kuruluşuna danışın” diye konuştu.

The Washington Post’un “Things to do, and not to do, when you have a cut” başlıklı haberinden derlenmiştir.