Gözler, insan bağlantısının en güçlü ve tesirli ögelerinden biri olarak kabul ediliyor. Son yıllarda yapılan araştırmalar, gözlerin sırf görsel bir algı oluşturmanın ötesinde, toplumsal etkileşimlerde ve davranışsal reaksiyonlarda kıymetli bir rol oynadığını ortaya koyuyor.
Hollanda’daki Leiden Üniversitesi’nde gerçekleştirilen yeni bir araştırma, gözlerimizin insanların bizi nasıl algıladığını şekillendirmede beklenenden çok daha fazla rol oynadığını gösterdi. Çalışma, gözlerimizin çekiciliğimizden cömertliğimize kadar birçok özelliğimizi nasıl etkilediğine dair yeni bir perspektif sunuyor.
Araştırma bulguları, göz renginin yanı sıra göz bebeği boyutu ve iris parlaklığının da algılamada değerli faktörler olduğunu ortaya koyuyor. Ekip, büyük göz bebeklerine ve parlak irislere sahip hayvanların daha cazibeli ve arkadaş canlısı olarak algılandığını tespit etti. Bilhassa de göz bebekleri büyük olan hayvanların daha fazla hayırsever bağış aldığı gözlemlendi.
İlk deneyde, 64 iştirakçiye 32 farklı insan olmayan ‘primat türünün’ portreleri gösterildi. Gözlerin, bireylerin duygusal durumlarını ve toplumsal davranışlarını yansıttığına dair yapılan araştırmalar, bazen karmaşık tabirler kullanabiliyor.
‘Primat’ terimi, maymunlar, şempanzeler ve gibonlar üzere, beşerlerle birebir biyolojik aileye ilişkin olan hayvanları tanımlamak için kullanılır. Yani, bu çalışmada incelenen hayvanlar, insan olmayan primat cinsleri…
Katılımcılara bu primatları korumak için ne kadar bağışta bulunacakları ve onları ne kadar sempatik, arkadaş canlısı ve alımlı buldukları soruldu. Sonuçlar, büyük göz bebeklerine sahip hayvanların daha fazla bağış aldığını ve daha şirin olarak değerlendirildiğini ortaya koydu.
İkinci deneyde ise 121 iştirakçiye insan olmayan primatların portreleri gösterildi. Bu evrede göz bebeklerinin büyüklüğü ve iris parlaklıkları da ayarlandı. İştirakçilerin, daha parlak irislere sahip gözlere maruz kaldıklarında daha fazla bağış yaptığı ve bu primatları daha cazip bulduğu gözlemlendi.
Araştırmacılar, bulguların göz bebeği boyutunun algılamada değerli bir rol oynadığını, fakat iris parlaklığının da kendine has bir tesiri olduğunu vurguladı. Araştırmanın lideri Juan Olvido Perea-Garcia, “Artık şu çok net ki, göz bebeği boyutunun duygusal yansıları etkileyen ana faktör olduğunu güçlü bir biçimde kanıtlamış olduk” tabirlerini kullandı.
Sonuç olarak, parlak irisler büyük göz bebekleriyle yüksek şirinlik puanlarına, küçük göz bebekleriyle ise düşük şirinlik puanlarına yol açıyor.