Annesi milyonda bir görülen ve tedavisi olmayan bir kanser nedeniyle ölmüştü… 36 yıl sonra çığır açan bir keşfe imza attı! Kordomayı alt etmeye 5 yıl kaldı

Paul Workman, annesi Ena’yı kaybettiğinde takvimler 1989 yılını gösteriyordu. 68 yaşındaki Ena’nın mevt sebebi milyonda bir şahısta görülen ve tedavisi bulunmayan bir kemik kanseri çeşidi olan kordomaydı.

Workman, o sırada şimdi 37 yaşındaydı lakin tıp alanında yaptığı araştırmalarla isminden kelam ettirmeye başlamıştı bile.

Paul, herkesin Ena diye çağırdığı Thomasina ile John Workman’ın tek çocuğuydu. John, çelik sanayisinde çalışıyor, Ena ise yaşadıkları Workington (Cumbria) kasabasında çeşitli hayır işleriyle meşgul oluyordu.

Geçtiğimiz günlerde The Guardian’a konuşan Workman, “Önce bağırsak kanseri nedeniyle babam öldü, yıllar sonra da annem kordomaya teslim oldu” dedi.

TEŞHİSTE GEÇ KALINDI, İLAÇ ZATİ YOKTU

Ena Workman’ın hastalığına çok geç teşhis konabilmişti. Hayatı boyunca ağır sırt ağrıları çeken Ena, kanserin bedeninde yol açtığı rahatsızlığı fark etmekte geç kalmıştı. Bu ağrı sorunu olmasa Ena’nın omurgasının alt kısmında bir tümör olarak ortaya çıkan kordoma daha erken teşhis edilebilirdi.

Paul Workman (ortada) Londra Kanser Araştırmaları Enstitüsü’nde

İlerleyen devirde Kanser İlaçları Keşif Merkezi’nin ve Londra Kanser Araştırmaları Enstitüsü’nün başkanlığını yapan Workman, annesinin hayatını kaybettiği vakitleri “büsbütün moral bozucuydu” kelamlarıyla nitelendirdi ve ekledi: “36 yıl evvel kordomayı tedavi etmek için yapabileceğimiz çok şey yoktu. Hastalığa dair bildiklerimiz sonluydu ve anneme yardım edebilecek bir ilaç bulunmuyordu.”

Ancak bu üzücü tablo yakında değişecek üzere görünüyor. Çünkü Workman ve milletlerarası topluluktan çalışma arkadaşları, geçtiğimiz günlerde brachyury ismi verilen bir proteinin, kordoma hücrelerinin hastanın bedeninde hayatta kalması için kritik ehemmiyette olduğunu keşfetti.

KANSER ARAŞTIRMACILARINI HEYECANLANDIRAN KEŞİF

Bu keşif araştırmacılar ortasında büyük bir heyecana yol açtı zira kordomayla çaba için mümkün bir yol açılmış oldu.

Araştırmacılar, brachyury proteinin engellenmesiyle, kanser hücrelerinin büyümesinin durdurulabileceğini hatta yok edilebileceğini düşünüyordu. Tek yapılması gereken, kelam konusu proteine saldıracak bir ilaç geliştirmekti. Lakin bunu yapmak söylemek kadar kolay değildi. Çünkü brachyury proteinin karmaşık yapısı, ilaca sağlam olması manasına geliyordu.

Workman, “Brachyury, embriyo basamağında notokordun (omurganın birinci hali) gelişiminde kıymetli bir rol oynuyor. Doğumdan sonra bu protein etkisiz hale geliyor. Fakat çok ender birtakım örneklerde yine tesirli hale gelmesiyle annemde olduğu üzere kordomayı tetikleyebiliyor” dedi.

Ne var ki geçtiğimiz hafta bilim dergisi Nature Communications’da yayımlanan bir makale, bu bağlamda bir umut ışığı oldu. Workman’ın yanı sıra Oxford Üniversitesi ve North Carolina Üniversitesi’nden uzmanların imzalarını taşıyan makalede, araştırmacılar brachyury proteinini bütün ayrıntılarıyla inceleyip yüzeyinde birtakım noktalar tespit ettiklerini duyurdu. Kelam konusu noktaları, özel olarak tasarlanmış ilaçlarla hedefleyerek proteini etkisiz hale getirmek mümkün olabilecek.

Bu çığır açan gelişme, dünyanın en güçlü röntgen ışını jeneratörlerinden biri olan Diamond Light Source sinkrotonu kullanılarak kaydedildi.

BAŞKA KANSERLERİN ÖNLENMESİNDE DE YARARLI OLACAK

Workman’ın takımı şimdiden brachyury’e saldırıp yok edebilecek potansiyel tedavilerin geliştirilmesinde kullanılabilecek çeşitli umut vadeden bileşikler tespit etti. Bu ilaçların işe yaraması durumunda, bugüne kadar hiçbir tedaviye yanıt vermeyen kordomanın büyümesi ve yayılmasıyla başa çıkılabilecek.

Workman, “Annemi öldüren hastalığa karşı verilen savaşta yararlı olduğumu görmek çok heyecan verici. Atlas Okyanusu’nun iki yakasındaki merkezlerden bilim insanları, bu iş için çok gayret sarf etti” dedi.

Workman, brachyury ve kordomayla savaşmak için geliştirilen tekniklerin potansiyelinin çok daha geniş olduğunu ve ileride daha yaygın kanserlerin tedavilerini güzelleştirmek için kullanılabileceğini de belirterek, “En başta, brachyury, öbür tümörlerin metastatik yayılmasında rol oynuyor üzere görünüyor. Bu da bu proteinin aksiyonlarını engelleyecek ilaçların başka kanserlerin yayılmasını önlemeye de yardımcı olabileceği manasına geliyor” tabirlerini kullandı.

Annesinin ve babasının vefatına yol açan kanserden Workman da kaçamadı. 2022 yılında tabiplerinin kendisine prostat kanseri teşhisi koyduğunu belirten Workman, “Kanserimin yerelleşmiş, küçük hacimli, orta seviye risk taşıyan ve olumlu sonuçlanması muhtemel olması işe yaradı. Diğerlerine kabullenmesi çok daha güç haberler verildiğinin pek farkındayım” dedi. Workman radyoterapi tedavisiyle kanserinin tedavi edildiğini de kelamlarına ekledi.

İLAÇ HÜCRENİN ATIK BOŞALTIM SİSTEMİYLE ETKİLEŞİME GİRECEK

Kordomanın tedavisinde kullanılabilecek ilaçlarla ilgili en umut verici ihtimalin hedeflenen protein yıkımı (TPD) olduğunu da kelamlarına ekleyen Workman, bu sistem kapsamında hücrenin doğal boşaltım sistemi yoluyla ziyanlı proteinin atıldığını belirtti.

Workman, “İlacın bir tarafı gaye proteine bağlanırken öteki tarafı hücrenin atık boşaltım sistemiyle direkt etkileşime girecek. Hücrede protein yıkılacak ve dışarı atılarak temizlenecek. Brachyury’le başa çıkmak için hücrenin doğal savunma kalkanlarını kullanacağız” dedi.

Diamond Light Source ve TPD dışında birçok gelişmiş teknoloji kullandıklarını da kelamlarına ekleyen Workman, bilhassa kristalografik parçacık görüntülemenin, ilacın brachyury proteini üzerinde nereleri hedefleyebileceğini ortaya koymak açısından çok tesirli olduğunu söyledi. Workman, “Bu teknoloji sayesinde proteinin yüzeyine tutunabilecek en güçlü ilaçları geliştirebildik” diye konuştu.

Bununla birlikte kordoma tedavisinde tesirli olacak eksiksiz ilacı geliştirmek için daha fazla araştırmaya gereksinim olduğunu da vurgulayan Workman, “İnsanlarda denemelere başlamadan evvel kordoma hücre çizgileri ve hayvanlardaki kordoma modelleri üzerinde denemeler yapmamız gerek. Bunların tamamlanması 5 yıl sürebilir. Akabinde umuyorum ki nihayet kordomayı alt etmeye hazır olacağız” sözlerini kullandı.