‘Bir derdim var’
Yapay zekâ evcil hayvanlarımızın lisanını tahminen bir gün çözecek ve bu sayede onların bize ne anlatmaya çalıştıklarını öğreneceğiz. Fakat o vakte kadar bir sorunları olup olmadığını lakin bize verdikleri sinyallerle anlayabiliriz.
Kedim Cesur’un idrar kesesinde kocaman bir taş olduğunu uzunca bir müddet anlayamamıştım. Çişini yaparken tuvaletinde yüksek sesle miyavlamasını kumu kirlendiği için şikâyet etmesine yormuştum. Poposunu halıya sürtmesiniyse oyun sandım. Daima kendini yalamasını da ‘Ay, benim oğlum çok temiz’ diye algıladım. Halbuki böbreklerine ziyan verebilecek önemli bir sıhhat sorunu varmış. Tuvaletinde kan görene kadar bir sorun olduğunu fark edemedim. Bir ameliyatla eski sıhhatine kavuştu fakat bu durum önemli sıkıntılar yaşamamak için evcil hayvanlarımızın davranışlarını takip etmemiz gerektiğini bir kere daha hatırlattı. Green Line Veteriner Kliniği’nden veteriner tabip Beril Günşen Dedecanoğlu ve VetAmerikan’dan veteriner tabip Aysu Altun bize bu sinyallerin neler olduğunu anlattılar.
‘Sık kusması olağan değil’
Veteriner doktor Beril Günşen Dedecanoğlu
◊ Kusma: Kedilerde sindirim sistemindeki tüy yumakları ve bunun oluşturduğu gastrit durumu sık kusmalarına sebep olabilir. Bu olağan değildir, tedavi yahut dayanak gerektirir. Kusmanın kedilerde ve köpeklerde böbrek ve karaciğer yetmezliği, yabancı cisim yutmaları, bakteriyel yahut viral enfeksiyonlar üzere sebepleri de olabilir.
◊ İştah kaybı: Köpekler hastalık semptomu gösterme ve kederlerini anlatma konusunda kedilerden çok daha yeterlidir. Hem kedilerde hem de köpeklerde takip etmeniz gereken en değerli durumsa iştahlarıdır. Yemeğini koyduğunuzda her zamanki üzere gelip yemeye istekli değilse sindirim sistemi, ağız yahut metabolik hastalıklarla ilgili bir sorunu olabilir.
◊ Dışkılama: Her gün kesinlikle en az bir sefer dışkı çıkışı olmasını bekleriz. Kimi hayvanlar kendi rutinlerine nazaran günde iki yahut üç kez yapabilir. İki günden uzun süren dışkı çıkışı kabızlık başlangıcı kabul edilir ve denetim edilmelidir. İshal dışkının sıklığı ve kıvamıyla kıymetlendirilir. Katıdan püreye yahut sıvıya gerçek ilerleyen değişim ishal kabul edilir.
◊ Dişler ve gözler: Yemek yemede isteksizlik, mama kabının başına gidip yiyememe, ağızda salya artışı (bazen kanlı salya), bilhassa kedilerde yemek yerken çığlık atma ve reaksiyon gösterme diş sorunlarının işaretidir. Göz sorunları hastalığa nazaran çeşitlilik gösterse de akıntı, kızarıklık, çapaklanma, kısıklık üzere belirtiler sorun olduğu manasına gelir.
◊ Tüyler: Tüylerin mat yahut parlak olmasını, kimi ırk özelliklerinden ötürü hastaya nazaran kıymetlendirmek gerekir. Ancak buradaki en temel kriter kedinin yahut köpeğin beslenme alışkanlığıdır. Tek istikametli beslenme; mesken yemeği yemesi yahut proteinden varlıklı beslenmesi deri sıhhatini bozduğu üzere tüy yapısını da tesirler. Bunların yanında, dış etkenler, alerjik kaynaklar ve parazitler de tüy sıhhatiyle yakından alakalıdır.
Evcil hayvanınızın iştah durumu, idrarı ve şişlikleri size sıhhati hakkında birçok ipucu verebilir.
◊ Depresyon: Kedi ve köpekler gerilimden ziyadesiyle etkilenirler ve depresyona girebilirler. Bilhassa kedilerdeki en büyük depresyon belirtisi iştahın kesilmesi, konutun sessiz ve karanlık yerlerinde saklanmalarıdır. Bu davranışlarının devamında bir hastalık da alevlenebilir.
‘İştahsızlığa ve halsizliğe dikkat!’
Veteriner doktor Aysu Altun
◊ İdrar yolu enfeksiyonu: Kedi ve köpeklerin popolarını yere sürtmeleri çoklukla anal kesenin doluluğunun ve idrar yolu enfeksiyonunun belirtisidir. Enfeksiyonda ekseriyetle halsizlik, iştahsızlık, bulantı, kusma, sık ve az idrar yapma, kedilerde kum kabına sık sık gitme ancak idrar yapmama, idrar renginin kanlı olması üzere belirtiler vardır.
◊ Ateş: Ateş yükseldiğinde kulak ve patilerin sıcaklığı olağandan fazla hissedilir. Karın altı üzere tüy ölçüsünün az olduğu bölgeleri de denetim edebilirsiniz. Tıpkı vakitte evcil hayvanınızın iştah durumunu gözlemlemelisiniz. Zira ateşle birlikte çoklukla iştahsızlık ve halsizlik olur.
◊ Kalp rahatsızlığı: Egzersiz sonrası eskiye göre daha çok yoruluyorsa ve isteksizse; geceleri artan öksürük ve hırıltılı teneffüs (özellikle kedinizde ağzı açık solunum) gözlemliyorsanız; ön ve art bacakları olağandan daha şişse veteriner doktorunuza başvurun.
◊ Parazitler: Dışkı yahut kusmukta makarna ve susam gibisi partiküller, karında şişlik, ishal, iştahsızlık endoparaziter (iç parazit) belirtisidir. Çok kaşınma, tüyler ortasında siyah, yakalamaya çalıştığınızda kaybolan oluşumlar pireye; bölgesel tüy dökülmesiyse ektoparaziter (dış parazit) enfeksiyonuna işaret eder.
◊ Olağan dışı şişlik: Popo kenarında şişlik, anal kese yangısı, perineal herni (bir cins fıtık) yahut bir kitle nedeniyle oluşmuş olabilir. Derisinde yahut bedeninin rastgele bir yerinde olağanda görmediğiniz bir şişlik fark ettiyseniz, hakikat teşhis için vakit kaybetmeden veteriner doktorunuzla irtibata geçin.
