Havadaki gizli tehlike: Özellikle sabah erken ve akşam geç saatlere dikkat
Hava kirliliği, günümüzde insan sıhhatini tehdit eden en değerli çevresel meselelerden biri olarak karşımıza çıktığını belirten Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu, hava kirliliğinin teneffüs yolu hastalıklarından kalp rahatsızlıklarına ve kadar geniş bir yelpazede önemli sıhhat sıkıntılarına yol açtığını belirtiyor.
DAKİKADA 5 LİTRE HAVA SOLUYORUZ
Ortalama bir erişkinin dakikada 5 litre hava soluduğunu ve bu durumun akciğerlerimizi daima olarak kirli havaya maruz bıraktığını vurgulayan Prof. Dr. Akkoyunlu, özellikle sabah erken ve akşam geç saatlerde egzoz dumanlarının ağırlaştığını söz ediyor.
Bu kirleticiler ortasında partiküler unsurlar, nitrozoaminler ve kanserojen bileşiklerin bulunduğunu belirten Akkoyunlu, hava kirliliğinin astım ve KOAH üzere hastalıkları tetiklediğini, kalp yetmezliği olan bireylerde ise durumu ağırlaştırdığını söylüyor
BELLİ MEVSİM VE SAATLERDE ÇOK DAHA AĞIR OLUYOR
Hava kirliliğin bilhassa kış aylarında ve muhakkak saatlerde daha ağır ortaya çıktığını lisana getiren . Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu, “Aslında hava kirliliği, beşerler tarafından çok fazla önemsenmeyen ancak hayatımız açısından en kıymetli mevzulardan bir tanesi.
Ortalama bir erişkin, gün içerisinde bir dakikada 5 litre hava solumakta. Bunu güne vurduğumuz vakit, akciğerlerimizin inanılmaz bir havayla temas ettiğini görüyoruz. Hava kirliliği, muhakkak mevsimlerde ve saatlerde çok daha ağır bir biçimde ortaya çıkıyor. Yüksek basıncın varlığı, rüzgârın daha az olması, yağışların azlığı üzere sebeplerle, bilhassa mesai saatlerine başlarken ve biterken, yani sabah erken saatlerde ve akşam geç saatlerde, egzoz dumanlarının çok daha ağır olduğunu biliyoruz.
Bu egzoz dumanlarını büsbütün akciğerlere alıyoruz. Bunların içerisinde partiküler unsur dediğimiz, yakıtların yanmasıyla açığa çıkan küçük küller var. Ayrıyeten, akciğerde akut devirde ziyan verecek olan nitrozoaminler ve kanserojen kimi bileşikler kelam konusu. Tıpkı vakitte, akciğerimizi ve teneffüs yollarımızı irrite eden birtakım gazlar ve partiküller mevcut.” diye konuştu.
ÖLÜME YOL AÇABİLİR
Hava kirliliğinin kalp ve akciğer sıhhatini önemli formda etkilediğini ve buna bağlı ölümlerin yaşanabileceğini belirten Prof. Dr. Akkoyunlu, “Özellikle İngiltere’de 1960’larda, endüstrileşmenin ağır olduğu bir periyotta, yüksek basıncın tesiriyle hava akımının olmaması, Londra’da üç gün süren bir sisin çökmesine ve hava kirliliğinin en ağır biçimde ortaya çıkmasına neden oldu. Bu duruma “smog” diyoruz ki, binlerce insanın vefatına ve hastalanmasına neden olan bir durumdur.
Bu olaydan sonra, hava kirliliği üzerine çalışmalar ağırlaştı ve insan sıhhatini en fazla etkileyen faktörlerden birinin, bilhassa kış devrinde, hava kirliliği olduğu görüldü.
Şu anda grip mevsimindeyiz. Hava kirliliği fazla olduğunda, grip enfeksiyonlarına neden olan mikropların havada daha uzun mühlet kalıp, kirliliğe neden olan unsurlara tutunarak daha fazla enfeksiyon yapabilme potansiyeline sahip olduğunu biliyoruz ki, bu, hava kirliliğinin en hafif zararlarından biridir.
Nefes almamızla bir arada, üst teneffüs yollarında önemli hasarlar meydana gelebiliyor. Buna bağlı olarak, astım hastalarında ve KOAH hastalarında alevlenmeler meydana geliyor. Tekrar, kalp yetmezliği olan hastalarda, oksijen azlığına bağlı olarak hastalığın ağırlaşması ve atağa girmesi, yetmezliğin istikrarının bozulmasına neden oluyor.
Aslında kalp ve akciğer sıhhatini önemli halde, akut devirde, süratli bir formda etkiliyor ve buna bağlı hastalıklar, hastane yatışları ve bazen vefatlar meydana gelebiliyor. Bu nedenle, bu hastaların önemli formda korunması ve dikkat etmesi gerekiyor.” tabirlerini kullandı.
KANSERİ TETİKLEYEN BİRÇOK UNSUR İÇERİYOR
Hava kirliliğine uzun periyot maruz kalındığında KOAH, kanser, kalp krizleri ve damar tıkanıklıkları üzere önemli sıhhat sorunları oluşabileceğini söyleyen Prof. Dr. Akkoyunlu, “Uzun periyot tesirlerine baktığımızda, bu iritanların birden fazla, alevlenmenin ötesinde KOAH’a hakikat götüren, KOAH’ıntetiğini çeken, KOAH oluşmasını sağlayan, yani geri dönüşümü olmayan hava yolu darlığına neden olan yıkıma yol açıyor.
Tabii, bunun ötesinde, kanseri tetikleyen, kanser konusunda yatkınlık oluşturan birçok unsur içeriyor ki, bunlar yalnızca akciğer kanserleri değil, prostat kanserine kadar, yani bedenin tamamında kanser tesirine neden olabilecek uzun periyot olumsuz tesirler ortasında sayılabilir.
Yine, havada bulunan bu ziyanlı partiküller, damar içerisine girip damarları tıkayabiliyor ki, bundan en başında koroner arter dediğimiz, yani kalp damarlarını tıkayan yahut beyin damarlarını tıkayan ve maalesef felç üzere, kalp krizleri üzere önemli problemlere neden olan sorunlara de yol açabiliyorlar uzun mühlet içerisinde.” halinde konuştu.
DIŞARI ÇIKMAK ZORUNDAYSANIZ MASKE TAKIN
Hava kirliliğinden korunmanın sistemlerinden bahseden Akkoyunlu, “Hava kirliliği varsa, sabah erken saatlerde, akşam geç saatlerde, yüksek basınca bağlı olarak rüzgarın olmadığı ve kirliliğin nemle birlikte çoğaldığı durumlarda, bunlar süreksiz sürelerdir yahut muhakkak bölgelere mahsus olan durumlardır, bu vakitlerde mümkünse dışarı çıkmamaya çalışıyoruz. En değerlisi, buna maruz kalmamak. Şayet dışarı çıkmak zorundaysanız, o vakit bir maske takmanızı öneriyoruz.
Bu partiküler hususların bir kısmını tutabilir fakat gaz içeren nitrozoaminleri ve entik oksitleri tutamaz. Bu nedenle, var olan maskenin ya ıslak bir bezle desteklenmesi yahut N95 dediğimiz maske olmasını öneriyoruz. Alışılmış, ne kadar fazla antrenman yaparsak, hareket edersek, çok daha fazla hava soluyacağımız için çok daha fazla maruz kalacağız. Bu nedenle, mümkünse dış ortamda yürüyüş yapmamayı, idman yapmamayı öneriyoruz. Yani, mümkünse çıkmayın, çıkacaksanız da yürümeyin.
Bulunmak zorundaysanız, teneffüsü artırmamak ismine yürümeyin diyoruz. Bu periyotlarda, bu bölgede oturanlar da, mesela yol kenarında, otoban kenarında oturuyorsanız, kapılarını, pencerelerini sıkı bir halde kapatmalarını, mümkünse havalandırma yapmamalarını bu mühlet içerisinde öneriyoruz.” dedi.
